Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ της κοσμικής ιστορίας σχετικά με το πώς έμοιαζε ο Ιησούς έχει επηρεαστεί βαθιά από διάφορους παράγοντες. Αυτοί ευθύνονται για τις μεγάλες διαφορές στον τρόπο με τον οποίο απεικονίζεται ο Ιησούς στα διάφορα έργα τέχνης.
Δύο παράγοντες είναι ο πολιτισμός της χώρας και η χρονική περίοδος κατά την οποία έγινε το έργο. Επιπλέον, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις των καλλιτεχνών καθώς και εκείνων που τους ανέθεταν την εργασία επηρέαζαν τον τρόπο απεικόνισης του Ιησού.
Στο διάβα των αιώνων διάσημοι καλλιτέχνες, όπως ο Μιχαήλ Άγγελος, ο Ρέμπραντ και ο Ρούμπενς, έδωσαν μεγάλη προσοχή στην εξωτερική εμφάνιση του Χριστού. Τα έργα τους, τα οποία συχνά διανθίζονταν με συμβολισμούς και μυστικισμό, έχουν επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό τη γενική άποψη για το πώς έμοιαζε ο Ιησούς. Αλλά σε τι βασίζονταν οι ερμηνείες τους;
Τι Λέει η Κοσμική Ιστορία
Έργα τέχνης τα οποία ολοκληρώθηκαν πριν από την εποχή του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, ο οποίος έζησε από το 280 περίπου μέχρι το 337 Κ.Χ., συχνά απεικόνιζαν τον Ιησού ως ένα νεαρό «Καλό Ποιμένα» με κοντά ή μακριά σγουρά μαλλιά. Αλλά το βιβλίο Η Τέχνη στο Διάβα των Αιώνων (Art Through the Ages) λέει τα εξής σχετικά με αυτό: «Ως θέμα, ο Καλός Ποιμένας ανάγεται στην αιγυπτιακή τέχνη μέσω της [ειδωλολατρικής] Αρχαίας ελληνικής τέχνης, αλλά εδώ γίνεται το σύμβολο του όσιου προστάτη του Χριστιανικού ποιμνίου».
Με τον καιρό, αυτή η ειδωλολατρική επιρροή έγινε ακόμα πιο έντονη. «Ο Ιησούς», προσθέτει το βιβλίο, “μπορούσε εύκολα να ταυτιστεί με τις γνωστές θεότητες του κόσμου της Μεσογείου, ειδικά με τον Απόλλωνα, το θεό του ήλιου [του οποίου το φωτοστέφανο δόθηκε αργότερα στον Ιησού και κατόπιν στους «αγίους»], ή με το εκρωμαϊσμένο ανατολικό αντίστοιχό του, τον Σολ Ινβίκτους (ο Ακατανίκητος Ήλιος)”. Μάλιστα, σε ένα μαυσωλείο που ανακαλύφτηκε κάτω από τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη, ο Ιησούς απεικονίζεται ως ο Απόλλων που «οδηγεί τα άλογα του άρματος του ήλιου στους ουρανούς».
Ωστόσο, αυτή η πιο νεανική μορφή δεν κράτησε πολύ. Ο Αντόλφ Ντιντρόν, στο βιβλίο του Χριστιανική Εικονογραφία (Christian Iconography), αναφέρει τι συνέβη: «Η μορφή του Χριστού, η οποία αρχικά ήταν νεανική, μεγαλώνει από αιώνα σε αιώνα . . . καθώς προχωράει η ηλικία της ίδιας της Χριστιανοσύνης».
Ένα κείμενο του 13ου αιώνα το οποίο διατείνεται ότι έχει γραφτεί από κάποιον Πόπλιο Λέντουλο ως επιστολή προς τη Ρωμαϊκή Σύγκλητο δίνει μια περιγραφή της εξωτερικής εμφάνισης του Ιησού, λέγοντας ότι «τα μαλλιά του είχαν το χρώμα του χλωρού φουντουκιού [ανοιχτό καστανό] και ήταν ίσια σχεδόν μέχρι τα αφτιά του, αλλά από τα αφτιά και κάτω σχημάτιζαν μπούκλες, λίγο πιο σκούρες και πιο λαμπερές, οι οποίες έπεφταν κυματιστά στους ώμους του· είχε χωρίστρα στη μέση του κεφαλιού . . . , γενειάδα στο ίδιο χρώμα με τα μαλλιά του, όχι μακριά, αλλά λίγο μυτερή στο πηγούνι· . . . τα μάτια του ήταν γκρίζα . . . και καθαρά». Αυτή η μη αυθεντική περιγραφή επηρέασε στη συνέχεια πολλούς καλλιτέχνες. «Κάθε εποχή», λέει η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια (New Catholic Encyclopedia), «δημιούργησε το είδος του Χριστού που επιθυμούσε».
Τα όσα ισχύουν για κάθε εποχή ισχύουν επίσης για τις φυλές και τις θρησκείες. Θρησκευτικά έργα τέχνης από ιεραποστολικούς αγρούς της Αμερικής, της Ασίας και της Αφρικής παρουσιάζουν τον Χριστό της Δύσης με τα μακριά μαλλιά· αλλά πού και πού «τοπικά χαρακτηριστικά» έχουν προστεθεί στην εμφάνισή του, επισημαίνει η εγκυκλοπαίδεια.
Οι Προτεστάντες είχαν και αυτοί τους καλλιτέχνες τους, οι οποίοι ερμήνευαν την εμφάνιση του Χριστού με το δικό τους τρόπο. Ο Φ. Μ. Γκόντφρεϊ αναφέρει στο βιβλίο του Ο Χριστός και οι Απόστολοι—Οι Μεταβαλλόμενες Μορφές στις Θρησκευτικές Εικόνες (Christ and the Apostles—The Changing Forms of Religious Imagery): «Η τραγική φιγούρα του Χριστού που ζωγραφίζει ο Ρέμπραντ είναι αποκύημα του Προτεσταντικού πνεύματος· είναι θλιμμένος, σκελετωμένος, αυστηρός, . . . μια απεικόνιση της Προτεσταντικής ψυχής που χαρακτηρίζεται από εσωστρέφεια και αυταπάρνηση». Αυτό αντανακλάται, όπως λέει, «στο ισχνό σώμα Του, στην εγκατάλειψη [αυταπάρνηση] της σάρκας, στην “ηπιότητα, στο πάθος και στη σοβαρότητα” με την οποία [ο Ρέμπραντ] συνέλαβε το Χριστιανικό έπος».
Ωστόσο, όπως θα δούμε τώρα, η αδύναμη, θηλυπρεπής, μελαγχολική φιγούρα ενός Χριστού με μακριά μαλλιά και φωτοστέφανο, η οποία εμφανίζεται συχνά στα έργα του Χριστιανικού κόσμου, δεν είναι ακριβής. Στην πραγματικότητα, απέχει πολύ από τον Ιησού της Αγίας Γραφής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου