Το Βοϊο αυτό ο τόπος ο ξεχωριστός,δεν περιγράφει την ομορφιά του, καλεί τον επισκέπτη για να την αποδείξει.

Ο θαυμαστός κόσμος του Βοίου
«Τα θεμέλιά μου στα βουνά
και τα βουνά σηκώνουν οι λαοί στον ώμο τους και πάνω τους η μνήμη καίει
άκαυτη βάτος...»

« Άξιον Εστί» - Οδυσσέας Ελύτης

Σινιάτσικο. Φώτο: από πρόγραμμα "Μονοπάτια της Πίνδου"

Στα θεμέλια της Πίνδου ανάμεσα από το Γράμμο , το Σμόλικα και τη Βασιλίτσα , απλώνεται το Βόιο. Το βουνό που έδωσε το όνομα του στο νέο Καλλικρατικό Δήμο Βοϊου και ένωσε πέντε Δημοτικές Ενότητες . Οι καποδιστριακοί Δήμοι, Σιάτιστας- Ασκίου –Νεάπολης-Τσοτυλίου-Πενταλόφου , ένωσαν το παρελθόν τους στο παρόν, για να δημιουργήσουν ένα διαφορετικό μέλλον, αντάξιο του ένδοξου παρελθόντος.
Πόρτα της Πίνδου, το Βόιο σε οδηγεί στην απαρχή των ψηλών βουνών, των παραδοσιακών οικισμών και των μεγάλων ποταμών. Από την ξακουστή κοιλάδα του «Μεσιού Νερού» στο Μπούρινο, μέχρι την κορυφή του Βοϊου, «Ζουπανιώτικο Αηλιά (1.810μ.)», μαγευτικές διαδρομές με κινηματογραφικές εναλλαγές τοπίου σε προκαλούν να τις εξερευνήσεις . Τα αναρίθμητα πατροπαράδοτα έθιμα αποτελούν ένα συναρπαστικό σύνολο εικόνων, γεύσεων και συναισθημάτων . Παλιοί θρύλοι , ιστορίες και μνήμες συνθέτουν το μύθο του Δήμου Βοΐου.
Ο μεγαλύτερος ποταμός της Ελλάδας, ο Αλιάκμονας, διασχίζει όλο το Δήμο και σε πολλά σημεία δημιουργεί παραποτάμιες περιοχές απαράμιλου κάλλου. Από τα δυτικά του Βοΐου ξεκινάει άλλος ένας ιστορικός ποταμός, ο Σαραντάπορος ο Πρασινονέρης, ο οποίος διασχίζοντας την Ήπειρο, ενώνεται με τον Αώο. Κατά κάποιο τρόπο μπορούμε να πούμε ότι το Βόιο τέμνει τη Δυτικομακεδονική γη, με τα νερά της ανατολικής του πλευράς να καταλήγουν στο Αιγαίο Πέλαγος, ενώ αυτά της δυτικής στο Ιόνιο.
Το Βόιο δεν είναι απλώς ένας τόπος, είναι αίσθηση ζωής και ιστορίας. Είναι καθημερινότητα, εικόνες, θρύλοι και ιστορίες. Είναι ένα περιβάλλον ανεξερεύνητο ακόμα και για τους «βετεράνους» ταξιδιώτες.

Πέτρινο εικονοστάσι άνω Βόϊο, Όντρια

Οι κάτοικοι του, σήμερα, ασχολούνται, κυρίως, με την πρωτογενή παραγωγή, προσπαθώντας να επιβιώσουν σε μια δύσκολη καθημερινότητα , με άσβεστες τις μνήμες της παλιάς ευμάρειας . Το διακομιστικό εμπόριο που αναπτύχθηκε κυρίως στη Σιάτιστα το 17ο και 18ο αιώνα, καθώς και οι πετράδες του Πενταλόφου , οι αποκαλούμενοι Ζουμπανιώτες μάστορες, κατέστησαν το Βόιο ξακουστό τόπο, οικονομικής ανάπτυξης και ευμάρειας .
Τα ενθύμια του παρελθόντος, τα πολλά και σημαντικά εκκλησιαστικά και κοσμικά μνημεία, οι πάμπολλες λατρευτικές εκδηλώσεις (πανηγύρια) καθώς και οι εκδηλώσεις ευχαριστιών στη γη, για τους καρπούς της- με κορυφαίες τις γιορτές κάστανου και κρασιού- προσδιορίζουν ευδιάκριτα, τις διαστάσεις της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής του τόπου.
Οι πέντε διαφορετικές σε χαρακτηριστικά δημοτικές ενότητες , συνθέτουν ένα μαγευτικό περιβάλλον, που ονομάζεται Δήμος Βοΐου.
ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ
Σιάτιστα (έδρα του Δήμου Βοΐου) Μικρόκαστρο, Παλαιόκαστρο (οικισμός Δαφνερού)
Σε μια ρωγμή του χρόνου και στην αγκαλιά μια ιδιόμορφης φύσης σε περιμένει η Σιάτιστα
Κάτω ο Αλιάκμονας, φυσικό όριο με το νομό Γρεβενών, γλιστράει μέσα στους σιταγρούς . Όσο ανηφορίζεις αμπέλια , κάπου κάπου άλογα που βόσκουν αμέριμνα και ξαφνικά στο βάθος τ’ ουρανού κοκκινίζουν οι στέγες της πόλης , που μετράει ήδη έξι αιώνες ζωής. Ανάμεσα στα δύο καμπαναριά ξεδιπλώνονται οι δύο οικισμοί της , Χώρα και Γεράνεια που μαρτυρούν την ιστορία και τον πολιτισμός της, την άνθιση και την πτώση της

Παλαιονρολογική Συλλογή στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο Σιάτιστας
Το ιστορικό, οικονομικό και πολιτισμικό πλαίσιο της Σιάτιστας, ανάγεται στην περίοδο της ακμής της πόλης, που έχει ως χρονολογικά όρια τα μέσα του 17ου και τις αρχές του 19ου αιώνα. Η Σιάτιστα, ιδρυμένη με συνοίκηση τον 15ο αιώνα, έχει ανοδική οικιστική και πληθυσμιακή πορεία ως τις μέρες μας, αλλά η κορυφαία οικονομική, αρχιτεκτονική και πολιτισμική περίοδος συμπίπτει κυρίως με τον 18ο αιώνα, τον «χρυσό αιώνα» της Σιάτιστας Στην περίοδο της ακμής της Σιάτιστας ανήκουν όλα σχεδόν τα λαμπρά αρχοντικά και τα σημαντικότερα εκκλησιαστικά μνημεία της πόλης. Είναι η εποχή ανάπτυξης του διαμετακομιστικού εμπορίου των Σιατιστινών με πόλεις της Ιταλίας ,της Βαλκανικής και της Κεντρικής Ευρώπης . Οι περίφημοι πραγματευτάδες μετέφεραν γούνες, κρασιά και άλλα προϊόντα, στις αγορές της Ευρώπης.

Παλιό γκαλντερίμι προς Αρχοντικό Μανούση
Το εμπόριο της γούνας και οι αμπελοκαλλιέργειες με την οινοποίηση του γνωστού «ηλιαστού» είναι μέχρι και σήμερα η κύρια απασχόληση των κατοίκων.

Καμπαναριό Αγίας Παρασκευής Γεράνεια
Η πόλη με τα δυο καμπαναριά που σηματοδοτούν τις δύο συνοικίες της Χώρα και Γεράνεια, διατηρεί στα σοκάκια της το άρωμα μιας άλλης εποχής. Οι επιβιώσεις του παρελθόντος , οι μύθοι ,οι γεύσεις ,οι άνθρωποι είναι απτή εικόνα προς εξερεύνηση του επισκέπτη που θέλει χρόνο για να την ανιχνεύσει και να την κατανοήσει. Το σίγουρο είναι πως η Σιάτιστα σε κατακτάει από την πρώτη κιόλας επίσκεψη. Κι όσο επιστρέφεις εδώ, τόσο σου ανοίγεται και σου ξεδιπλώνει τα πολύτιμα μυστικά της.

Η βρύση του έρωτα στο Μπούρινο.
Ο θρύλος λέει ότι τα δάκρυα της νεράϊδας που αγάπησε θνητό γίνονται βέλη έρωτα σε όσους πίνουν νερό

ΑΣΚΙΟ
Καλονέρι , Γαλατινή ,Εράτυρα, Πελεκάνος, Σισάνι και Νάματα

Νάματα
Ένας γίγαντας στην καρδιά της Δ. Μακεδονίας, το βουνό των μεγάλων αντιθέσεων Άσκιο ή Σινιάτσικο (2111) είναι χαρακτηρισμένο στο μεγαλύτερο τμήμα του ως περιοχή Natura 2000 και έδωσε το όνομα του στη Δημοτική Ενότητα που βρίσκετε στην ανατολική πλευρά του Βοΐου. Στο γυμνό του τοπίο η ψηλή βλάστηση απουσιάζει ολοκληρωτικά, ενώ όπου υπάρχουν δάση αυτά είναι πολύ πυκνά και αποτελούν τυπικό ενδιαίτημα των καφέ αρκούδων που ζουν εκεί. Με τα διάσπαρτα χωριά του χτισμένα στις πλαγιές και στους πρόποδες , με εξαίρεση τα Νάματα , που είναι σκαρφαλωμένο επάνω στον απότομο ορεινό όγκο του, το Άσκιο καλεί τον επισκέπτη να γνωρίσει την πλούσια πολιτιστική, θρησκευτική και γαστρονομική του παράδοση.

Έρατυρα
Η Εράτυρα, κλασικό δείγμα αρχοντικής μακεδονίτικης πολιτείας διασώζει μικρό αριθμό αρχοντικών , χτισμένα σύμφωνα με μια ιδιαίτερη τοπική λαϊκή παράδοση. Γραπτές αναφορές με την πρώτη να ανιχνεύεται στις αρχές του 16ου αιώνα μαρτυρούν ότι υπήρξε από τους πλουσιότερους κτηνοτροφικούς οικισμούς κατά τον 18ο αιώνα.
Η Γαλατινή κατοικείται από τα πανάρχαια χρόνια, όπως μαρτυρούν τα απομεινάρια ενός φρουρίου στη θέση Καστρέλλι. Oι κάτοικοι της, επί το πλείστον οικοδόμοι, έχουν συνδέσει το όνομά τους με τους εθνικούς αγώνες, ιδιαιτέρως με τον Μακεδονικό Αγώνα.

Σισάνι
Το Σισάνι θρησκευτικό κέντρο του Βοίου κατά τον 11ο αιώνα , καθρεφτίζει στα ερείπια της παλιάς μητρόπολης τα ίχνη αυτής της εποχής. Μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πολύτιμες αγιογραφίες που διασώζονται. Τα Νάματα, μικρό βλαχοχώρι , τόπος κλειστός, με σπάνια ομορφιά και ιδιαίτερα άφθονα νερά. Περιβάλλεται από δάση οξιάς και βοσκότοπους. Σε υψόμετρο 1320 μέτρων, φημίζεται για το εξαιρετικό του κλίμα αφού φυσάει πάντα, άλλος αέρας
ΝΕΑΠΟΛΗ
Νεάπολη, Μελιδόνι, Αλιάκμονα, Περιστέρα, Δρυόβουνο, Σήμαντρο,Σκαλοχώρι,Τραπεζίτσα, Μεσόλογγος, Πολύλακκος, Πεπονιά, Αξιόκαστρο , Κλίμα , Αηδονοχώρι, Καλλιστράτι, Πυλωρίου, Χειμερινό, Πλατανιά, Σήμαντρο, Στέρνα, Βελανιδιά, Κρυονέρι, Λευκοθέα, Ασπρούλα, Χορηγού,

Καμπαναριό Νεάπολης
Δεν είναι απλώς μια σύγχρονη κωμόπολη- θυμίζει περισσότερο αστικό κέντρο, παρά παραδοσιακό οικισμό. Είναι το αγροτικό και οικονομικό κέντρο του Δήμου Βοίου. Χτισμένη σε υψόμετρο 680 μέτρα, η Νεάπολη διασχίζει του αιώνες, διατηρώντας αναλλοίωτη την ιστορική της αξία, από τα νεολιθικά χρόνια στην εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου κι από το Βυζάντιο στους Παγκόσμιους Πολέμους και στο σήμερα. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ονομαζόταν «Λειψίστα» και ήταν το Διοικητικό - Στρατιωτικό - Οικονομικό κέντρο της Επαρχίας Ανασελίτσας (Βοΐου)- όλοι οι μπέηδες της περιοχής εδώ είχαν την έδρα τους. Φημίζεται για το εύκρατο κλίμα της και την φυσική της υπεροχή. Απέραντα πυκνά δρυοδάση και ποτάμια συνθέτουν ένα μαγικό σκηνικό.

Μνήμα Πασά στη Νεάπολη
Ο Αλιάκμονας κυριαρχεί στο τοπίο. Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων (πρόσφυγες οι περισσότεροι από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία) είναι η γεωργία, η κτηνοτροφία και το εμπόριo. Στον τομέα του αθλητισμού, η Νεάπολη (με 3 Αθλητικούς Συλλόγους και γήπεδο ποδοσφαίρου ) έχει δοξαστεί αμέτρητες φορές από τις διακρίσεις των «παιδιών» της. Με έντονο λαογραφικό και θρησκευτικό ενδιαφέρον, θρύλους και μύθους που εξάπτουν την φαντασία των επισκεπτών και πλούσια γαστρονομική παράδοση, η Νεάπολη και όλα τα γύρω χωριά, συνθέτουν έναν ταξιδιωτικό προορισμό, ιδανικό για καλοκαινές και χειμερινές εξορμήσεις.

ΤΣΟΤΥΛΙ
Aγιάσμα, Άγιος Θεόδωρος ,Αχλαδέα, Κοιλάδιον, Άγιοι Ανάργυροι, Ανθούσα ,Τριάδα, Ανθοχώριο ,Παρόχθιο ,Φυτώκιο, Αυγερινός, Βουχωρίνας, Βροντή, Απιδέα, Λευκάδι, Δαμασκηνιά, Δάφνη, Διχείμαρρου, Δραγασιά, Ζώνη, Κλεισώρεια, Κορυφή, Κριμήνι, Λικνάδες, Λεύκη, Λούβρη, Λουκόμι, Μόρφη, Ομαλή, Γλυκοκερασιά, Πλακίδα, Πολυκαστάνου, Ροδοχώρι, Σταυροδρόμι, Χρυσαυγή

Ιστορικό οικοτροφείο Τσοτυλίου

Εδώ δεν δεσπόζουν συμπαγείς και στρογγυλεμένες κορυφές. Εδώ η φύση γλύπτης περίτεχνος λάξεψε με περίσσιο μεράκι τη μορφή αυτού του τόπου. Εδώ οι πλαγιές ανεβαίνουν απότομα σαν πέτρινοι τοίχοι, οι απειλητικοί γκρεμοί χαμένοι στο μυστήριο της ομίχλης και η βλάστηση οργιάζει με τα άγρια ζώα να φωλιάζουν στα ατέλειωτα δάση. Εδώ κυριαρχεί ο θόρυβος του τρεχούμενου νερού, ο ψίθυρος οξιάς, το τρίξιμο της πέτρας και η απέραντη σιωπή που κρύβεται πίσω από κάθε ήχο. Εδώ οι παλιοί μάστορες έκτισαν γεφύρια που είναι φυσική προέκταση των βράχων σαν να τα γέννησε η γη και όχι ανθρώπου χέρι. Εδώ μεταξύ θεού και ανθρώπου πέτρινα χωριά, σκαρφαλωμένα σε πλαγιές, χάνονται στο πράσινο της φύσης και στο γαλάζιο τ΄ ουρανού.

Γεφύρι Μόρφης

Το Τσοτύλι διαθέτει και σήμερα τα πλεονέκτημα μιας ιστορικής, αλλά και σύγχρονης, πόλης. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας οι εμπορικές δραστηριότητες των κατοίκων το κατέστησαν αξιόλογο εμπορικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, ξακουστό ήταν το πολύβουο παζάρι «Καρί Παζάρ» που ιδρύθηκε το 1833 με σουλτανικό «Ιραδέ» και επιβιώνει μέχρι σήμερα κάθε Σάββατο με πλήθος πωλητές να διαλαλούν την πραμάτεια τους. Θεσμός έχει γίνει και η εμποροπανήγυρη Τσοτυλίου που διοργανώνεται δύο φορές τον χρόνο με εκθέτες από όλη την Ελλάδα να διαλαλούν τις πραμάτειες τους στο πλήθος των επισκεπτών που έχουν την ευκαιρία όχι μόνο να αγοράσουν αλλά και να διασκεδάζουν με τις διάφορες εκδηλώσεις .

Ροδοχώρι

Το ιστορικό κτίριο του Οικοτροφείου – Γυμνάσιου που ιδρύθηκε από τη Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Κωνσταντινουπόλεως, γνωστό ως Τσοτύλειος Σχολή, διατηρείτε μέχρι σήμερα σε άρτια κατάσταση και φιλοξενεί υπηρεσίες του Δήμου Βοΐου .

γεφύρι Χρυσαυγής

Το Τσοτύλι με τα πετρόχτιστα χωριά του και τα καστανοχώρια του θα σας ξεναγήσει σε ένα γραφικότατο κομμάτι του Βοΐου.

ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ

Βυθός-Δίλοφο-Αγία Σωτήρα

Χτισμένος πέτρα πέτρα ο Πεντάλοφος μοιάζει να μην τον άγγιξε το πέρασμα του χρόνου. Πέτρα είχαμε, πέτρα δουλέψαμε… Οι μάστορες που έβγαλε ο τόπος ήταν τόσοι πολλοί και ξακουστοί, με αποτέλεσμα να αποκαλούνταν ως Ζουπανιώτες, όχι μόνο οι μάστορες του γειτονικού Βυθού, αλλά όλοι όσοι προέρχονταν από το Βόιο.

Η τέχνη τους βρίσκεται αποτυπωμένη κυρίως στις εκκλησίες, στα διώροφα και τριώροφα σπίτια του χωριού. Η απότομη, επιβλητική και ογκώδης κορυφή του Βοΐου «Προφήτης Ηλίας» δεσπόζει σε όλη την περιοχή. Πολλοί είναι εκείνοι οι οποίοι με τη λέξη Βόιο εννοούν ως βουνό μόνο τον Αηλιά. Οι ντόπιοι τον αποκαλούν ο Αηλιάς ο Ζουπανιώτικος, όπου στο υψηλότερο σημείο, ακίνητος φρουρός, το ερημοκλήσι του Αγίου, σαν αγιοκάντηλο καταυγάζει τις ψυχές των προσκυνητών.

Μοναστήρι Αγίας Τριάδας στο Βυθό
Καθρέφτης ιστορίας και πολιτισμού, ο Πεντάλοφος, διατηρεί ζωντανές τις μνήμες από την αρχαιότητα. Το θρυλικό Ζουπάνι κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν το πιο σημαντικό κεφαλοχώρι της Βορειοανατολικής Πίνδου. Εδώ είχε το ορμητήριό του ο Παύλος Μελάς και από εδώ ξεκίνησε στις 4 Σεπτέμβρη του 1904, για την τρίτη και τελευταία εξόρμησή του στη Δ. Μακεδονία, ενάντια στους Βούλγαρους επιδρομείς . Από δω ανηφόριζαν για το μέτωπο οι γυναίκες τις Πίνδου, φορτωμένες πυρομαχικά, κι εδώ επέστρεφαν κουβαλώντας τραυματίες. Μάρτυρας το επιβλητικό άγαλμα που δεσπόζει στην πλατεία του χωριού αφιερωμένο στη γυναίκα της Πίνδου

Δημήτρης Μαυρομάτης μας υποδέχεται στην Αγία Σωτήρα πάντα με χαμόγελο
Τα «Μαστοροχώρια» του Βοΐου είναι πολιτισμικοί θησαυροί. Είναι τοπία μυστικά και ανεξερεύνητα, για όλους όσοι αναζητούν νέες συγκινήσεις και περιπέτειες. Οι ανήσυχοι ταξιδιώτες θα ανακαλύψετε εδώ πάνω, νέες «πηγές ζωής κι ενέργειας».

http://tsotili-com