ΣΙΝΕ

Δευτέρα 16 Ιουλίου 2018

Οι δύο αδελφές που... τρέλαναν τους γείτονες μιλούν για την παραδοσιακή μουσική - (Βίντεο)

Οι Ελληνίδες Αμαζόνες που σαγήνευσαν την Τουρκία με τη φωνή τους


του Χρήστου Κωνσταντινίδη
Πριν μερικά χρόνια είχε προκαλέσει φοβερές εντυπώσεις στην τούρκικη τηλεόραση, η παρουσία δύο Ελληνίδων καλλιτεχνών παραδοσιακής μουσικής, οι οποίες τραγούδησαν στον τηλεοπτικό αέρα τραγούδια στην ποντιακή διάλεκτο, την οποία ομιλούν ακόμα ελληνόφωνοι πληθυσμοί στην περιοχή της ανατολικής, Μαύρης Θάλασσας 

(Δείτε τα βίντεο).

Ο λόγος για τις αδελφές Κυριακίδη, τη Χριστίνα και την Αθηνά, δύο καλλικέλαδες, νέες που κρατούν ψηλά την παράδοση και δίνουν μία άλλη διάσταση σε αυτήν. Γιατί μην ξεχνάμε, ότι δρούνε σε έναν χώρο, όπως ο ποντιακός, ο οποίος είναι συνεχώς αναπτυσσόμενος, αλλά ανδροκρατούμενος.

Οι προκαταλήψεις του παρελθόντος όμως έχουν αρχίσει να σπάνε, οπότε έχει δημιουργηθεί ένα ρεύμα, του οποίου ηγούνται άτυπα οι δύο κοπέλες από τον Άγιο Γεώργιο Γρεβενών, με καταγωγή από το ξακούστο Καπίκιοϊ, κεφαλοχώρι της Ματσούκας, στην Τραπεζούντα.

«Στις νέες γενιές υπάρχουν πολλές κοπέλες που ασχολούνται. Δεν παίζουν μόνο λύρα, αλλά αγγείο και νταούλι», επισημαίνει ο ιθύνων νους του παροδοσιακού ντουέτου, η Χριστίνα Κυριακίδου.
blob:https://www.dailymotion.com/c3106a08-2528-433e-859e-27e59a4e9908
Το newpost.gr συνάντησε της καλλιτέχνιδες σε γαμήλιο γλέντι στην Κοζάνη και συνομίλησε μαζί τις, λίγο πριν ο ήχος του κεμεντζέ και του νταουλιού πλημμυρίσει την αίθουσα εκδηλώσεων που υποδέχτηκε τη γιορτή, στον Κρόκο.

Η φωνή της Χριστίνας, της λυράρισσας του σχήματος, συγκινεί και ταξιδεύει. Της Αθηνάς γοητεύει και δίνει παλμό με τη δυναμική που της δίνει το παίξιμο του νταουλιού. Αμφότερες οι λαλιές ενωμένες σαγηνεύουν.

Όταν βλέπεις και ακούς δύο νέες γυναίκες να συνεχίζουν την παράδοση και δη την ποντιακή, σημαίνει, ότι το αισθάνονται. Το έχουν μέσα στο πετσί τους. Έχουν βιώματα μέσα από το σπίτι τους. Αυτό το επιβεβαιώνουν και οι ίδιες. «Μεγάλωσαμε ακούγοντας την ποντιακή διάλεκτο, λόγω της γιαγιάς, η οποία είναι δεύτερης γενιάς. Ο πατέρας μας ασχολούταν με συλλόγους και χορευτικά σχήματα από πολύ μικρή ηλικία. Ο γονέας μας, ανακάλυψε νωρίς την κλίση που είχαμε στη μουσική», αναφέρουν οι αδελφές.

Φωτεινοί φάροι στα Γρεβενά
Η Χριστίνα (φώτο αριστερά) έπαιζε πιάνο από 10 χρονών. Την κέρδισε όμως η κεμεντζέ και τα παραδοσιακά όργανα. «Πάντα ξεκρέμαγα τη λύρα από τον τοίχο και πειραμοτιζόμουν, ώσπου στο διπλανό χωριό ήρθε ο Στάθης Παρχαρίδης, για να διδάξει το μουσικό όργανο. Τότε ξεκινήσαμε τα πρώτα μαθήματα μαζί με την Αθηνά (φώτο κάτω δεξιά). Ήμουν 12 χρονών. Στα 15 κάναμε την πρώτη εμφάνιση στις πολιτιστικές εκδηλώσεις του χωριού μας και στις χορευτικές και θεατρικές ομάδες», αναφέρει και σημειώνει:

«Όταν ξεκινήσαμε εμείς, στο Νομό Γρεβενών δεν υπήρχε όχι μόνο γυναίκα που να ασχολούταν με την ποντιακή μουσική, αλλά ούτε καν άντρας λυράρης. Υπήρχαν δηλαδή παλαιότερα κεμεντζετζήδες πρώτης γενιάς, αλλά σε εκείνο το διάστημα που δραστηριοποιηθήκαμε δεν υπήρχε κάποιος που να ασχολούταν επαγγελματικά».

Καταλύονται οι προκαταλήψεις

Πριν μπει το ποντιακό τραγούδι σε κέντρα διασκέδασης, οι Πόντιοι διασκέδαζαν διαφορετικά από τους υπόλοιπους Έλληνες. Παραδοσιακά μαζεύονταν σε μικρές παρέες γύρω από τραπέζι και ξενυχτούσαν με τον ήχο της λύρας. Αυτά είναι τα περίφημα παρακάθια ή μουχαμπέτια, τα οποία συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Οπότε δεν θα μπορούσαμε να μη ρωτήσουμε τις κοπέλες αν έχουν βιώματα από τέτοιες ψυχαγωγικές συναντήσεις.
«Δυστυχώς δεν έχουμε εμπειρίες από παρακάθια, γιατί το θεωρούν αντρική υπόθεση κάποιοι», λέει με παράπονο η Χριστίνα με την Αθηνά να συμφωνεί με την άποψη της αδερφής της.

Το θετικό είναι, ότι οι προκαταλήψεις αρχίζουν να καταλύονται. Αυτό δείχνουν τα λεγόμενα των δύο κοριτσιών. «Στις νέες γενιές υπάρχουν πολλές κοπέλες που ασχολούνται. Δεν παίζουν μόνο λύρα, αλλά αγγείο και νταούλι. Το ότι είμαστε γυναίκες φαίνεται κάπως. Δεν έχουν συνηθίσει την εικόνα να παίζουν γυναίκες λύρα και νταούλι. Τώρα όσο πάει το συνηθίζουν», υποστηρίζουν.


Η καλή κουβέντα του Χρύσανθου

Μπορεί να μην υπήρχαν εμπειρίες από τα παρακάθια, οι δύο κοπέλες όμως έχουν να υπερηφανεύονται για την επαφή που είχαν μικρές με τον μεγάλο βάρδο της ποντιακής μουσικής, τον Χρύσανθο Θεοδωρίδη, ο οποίος μαζί με τον Γιώργο Αμαραντίδη ήταν από τους αγαπημένους τους ερμηνευτές.

«Όταν ήταν πρόεδρος ο πατέρας μας στον σύλλογο ποντίων του χωριού, ο Χρύσανθος φιλοξενήθηκε σπίτι μας. Ήμασταν αρκετά μικρές. Με χίλια ζόρια με έπεισε ο μπαμπάς να του τραγουδήσω. “Τραγώδ, τραγώδ”, μου φώναζε ο Χρύσανθος. Είχα σηκωθεί από τις 7:00 το πρωί και περίμενα πότε θα ξυπνήσει. Θυμάμαι, ότι είχε πει στον πατέρα μου “εχ' έμορφον λαλίαν”», αναπολεί η Χριστίνα, η οποία όπως καταλαβαίνετε δέχτηκε ένα πολύ κολακευτικό κοπλιμέντο από τον αείμνηστο τραγουδιστή για τη φωνή της.

Οι αδελφές Κυριακίδη εκτός από πολιτιστικές εκδηλώσεις και σε γάμους, έχουν συμμετάσχει σε θεατρικές παραστάσεις στην ποντιακή διάλεκτο, όπως οι «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη και τον «Φώταγα», στον οποίο πρωταγωνιστούσε ο πατέρας τους. Ο τελευταίος μάλιστα έγραψε ένα πολύ όμορφο τραγούδι, το οποίο λέγεται «μία ψυχή» και ζητήσαμε από τις κοπέλες να μας τραγουδήσουν ακαπέλα το ρεφραίν.

Δάκρυα για τη Γενοκτονία

Οι φωνές τους αρχίζουν να ενώνονται. «Έναν ψυν (ψυχή), δύο πατρίδας, δίχως ομούτεα, ελπίδας, πάντα με τα αροθυμίας (νοσταλγίες), πάντα καμονήν (καημός)», ακούγεται και πριν συμπληρωθεί ο στίχος, η Αθηνά βουρκώνει και τα μάτια της γεμίζουν δάκρυα. Η γούλα 'τς εγομώθεν, όπως λένε οι Πόντιοι, δηλαδή, συγκινήθηκε. Θέλοντας και μη, η αδερφή της λύγισε επίσης και με φωνή τρεμάμενη εξηγεί, ότι τα λόγια αναφέρονται στη Γενοκτονία.

«Το κομμάτι της Γενοκτονίας μας συγκινεί και όχι μόνο εμάς. Είναι λιγάκι περίεργο να μας επηρεάζει. Είμαστε τέταρτης γενιάς και συγκινούμαστε πάρα πολύ. Πονάμε με κάτι που δεν έχουμε βιώσει, αλλά έχει χαραχτεί μέσα μας από τις αφηγήσεις. Είναι πολύ έντονα τα συναισθήματα που νιώθουμε», αναφέρει η Χριστίνα και στη συνέχεια μας εξιστορεί πως προέκυψε η εμφάνισή τους στα δύο τούρκικα κανάλια, το «Çay TV canlı» και το «Mavi Karadeniz».

Στην τούρκικη τηλεόραση

Μέσω του Αντέμ Εκίζ, ο οποίος είναι πασίγνωστος ελληνόφωνος, Τούρκος, τραγουδιστής, φιλοξενήθηκαν στην εκπομπή του Ορχάν Σαντζάκ. Οι δυο κοπέλες χόρεψαν και τραγούδισαν αλλά και ενέπνευσαν άλλες γυναίκες! Διότι στον σημερινό Πόντο θεωρείται ταμπού να παίζουν γυναίκες μουσικά όργανα. «Μας είπανε, ότι λίγο καιρό μετά την εμφάνισή μας, ξεκίνησε μία κοπέλα να ασχολείται με τη μουσική. Άρχισε να μαθαίνει να παίζει ποντιακή λύρα», αποκαλύπτει η Χριστίνα.

Οι δύο Αμαζόνες έχουν άποψη για τα προβλήματα στην παραδοσιακή μουσική. «Υπήρχαν, υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν», ισχυρίζονται και υπογραμμίζουν: «Γενικά στην παραδοσιακή μουσική υπάρχουν φαινόμενα αλλοίωσης. Είμαστε όμως αισιόδοξες για την πορεία μας, ως Πόντιοι. Υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες που στηρίζουν το παραδοσιακό τραγούδι με το ύφος και το ηχόχρωμα που ταιριάζει».

Συγκίνηση και στα Σούρμενα

Οι αδελφές Κυριακίδη έχουν κάνει αρκετά ταξίδια στην Κωνσταντινούπολη και στην Τραπεζούντα. Έχουν να διηγηθούν μάλιστα μία ακόμα συγκινητική ιστορία. «Πρόπερσι την Πρωτοχρονιά βρεθήκαμε στα Σούρμενα και παίξαμε με τον Αντέμ Εκίζ και άλλους ελληνόφωνους Τούρκους μουσικούς της περιοχής. Είχε ακουστεί δηλαδή στην περιοχή, ότι θα έρχονταν δύο κοπέλες από την Ελλάδα. Τότε εμφανίστηκε μία γιαγιά που τη μετέφερε στο μαγαζί που θα παίζαμε ο γιος της. Ήρθε με δάκρυα και μας έλεγε “για τ'εσάς εξέβα ας σ' οσπίτ' πουλόπα μ'”, μόνο για σας βγήκα από το σπίτι. Ζήτησε να μας φιλοξενήσει, μας έκανε δώρο από ένα κομπολόι. Αγκαλιαστήκαμε, φιληθήκαμε, κλάψαμε και υποσχεθήκαμε να τη συναντήσουμε», θυμούνται με αγάπη η Χριστίνα με την Αθηνά, οι οποίες βρίσκονται αυτήν την περίοδο σε μία δημιουργική διαδικασία, προκειμένου να μπει στο πρόγραμμα η πρώτη τους δουλειά στη δισκογραφία.

«Υπάρχουν κάποια κομμάτια. Απλά δεν νοιώθουμε έτοιμες ακόμα να τα βγάλουμε. Βρισκόμαστε σε μία αναζήτηση. Έχει ωριμάσει η ιδέα μέσα μας. Το θέμα δεν είναι να γίνει ένας δίσκος απλά για να γίνει. Αλλά να αποτελέσει σημείο αναφοράς», καταλήγουν η Χριστίνα με την Αθηνά, οι οποίες με τη λύρα και το νταούλι δεν έχουν ερμηνεύσει μόνο ποντιακούς σκοπούς. Το σχήμα έχει ερμηνεύσει τραγούδια του Χάλαρη, των Χαΐνηδων, του Ψαραντώνη, και όχι μόνο, ενώ έχουν συμμετάσχει σε παράσταση της Μήδειας (Χουρσουλίδου) στη Μονή Λαζαριστών, στη Θεσσαλονίκη.

Δεν υπάρχουν σχόλια: