Γράφει ο Μακρίδης Βασίλειος
πολλά στο χωριό μου αν και αργότερα έφυγαν αρκετοί από αυτούς ,Αυτή η δουλειά μου κράτησε πάνω από πέντε μήνες και χάρη στον φίλο μου Γιώργο Κοτζαερίδη και στον φίλο μου Γιάννη Πολύμερο και την Βάσια Ηλιάδου( φωτογραφίες χωριανών μου) πιστεύω ότι πέτυχα το καλύτερο και τους ευχαριστώ πολύ. Η ιστόρηση της εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής θα γινει μετά.
ΟΙ ΠΟΥΡΣΑΛΙΔΕΣ
Στο χωριό μας ήρθαν πρώτοι οι Πουρσάλιδες και κυρίως αυτοί καταγόταν από το Τερέν Κΐοί της Προύσας, το χωριό Τερέν Κΐοί φωτογραφεία 1 στα Ελληνικά μπορεί κανείς να το μεταφράσει το χωριό κοντά στο ποτάμι η ποταμιά . Το Τερέν Κΐοί κατοικήθηκε από κατοίκους που ήρθαν από την ποταμιά του Ικονίου, την πατρίδα του Αγίου Γεωργίου, η μετακίνηση αυτή υπολογίζετε να έγινε στης αρχές του 1700 λόγω μεγάλων πιέσεων από τους Τούρκους για να προσκυνήσουν τον Μωαμεθανισμό. Κάποτε ρωτήθηκε ο Μαυρουδής Χατζηκυριάκος (αυτός ο σπουδαίος πρόεδρος του χωριού μας ,είναι στην φωτογραφεία Β και είναι βγαλμένη στο Τερέν Κΐοί με την οικογένεια του το 1 είναι αυτός.) γιατί σε κάθε γάμο σας και γλέντι χορεύετε τον χορό κονιάλι και ο Μαυρουδής απάντησε ότι αυτόν τον χορό τον χορεύομε εις ανάμνηση τον προγονών μας που τον φέρανε από την πατρίδα τους και σίγουρα εννοούσε το Ικόνιο .Το Τερέν Κΐοί είναι κρυμμένο από πρασινάδα (στης φωτογραφίες 1Α,και Γ )γεμάτο ελαιώνες (υπάρχουν 40 είδη ελιές) οι τωρινή Τούρκοι δεν φυτέψανε ούτε μια ελιά και οι ελιές αυτές της περιοχής είναι προστατευόμενο είδος και δεν επιτρέπετε σε κανέναν να κόψει έστω και έναν κορμό ελιάς ,υπάρχουν πολλές συκιές δαμάσκηνα που τα εμπορευόταν και πολλές Μουριές για την παραγωγή κουκουλιού για την κατασκευή μεταξιού. Στην Κωνσταντινούπολη στο Καπάλη Τσαρσή (κλειστή αγορά) στην ανατολική πλευρά υπάρχει η πύλη νουροουσμανία με 20 θολίσκους δόθηκε το όνομα σανέ μπεντέστέν τον 17 αιώνα όταν κατασκευάστηκε και το όνομα του οφείλετε σε ένα είδος λεπτού μεταξιού που κατασκευαζόταν στο Τερέν Κΐό. Υπήρχαν και πολλά αμπέλια , δαμασκίνιες, αχλαδιές.To Tερέν Kΐοί το διασχίζει ένα ποταμάκι το οποίο αποτελείτε από δυο ποταμάκια τον Αραμπατζή και το Κιλίκ Ντερέσι που ενώνονται και όπως είπε η γιαγιά Σουλτάνα στον εγγόνο της Μιχάλη Καΐτανίδη ότι το νερό από το ένα ποτάμι πινόταν και το νερό από το άλλο ποτάμι δεν πινόταν. Όλοι οι προγονοί μας που ήρθαν από τον Πόντο όλα τα χωριά τους τα διέσχιζε ένα ποταμάκι έτσι και στο Τερέν Κΐοί διασχίζει το ποταμάκι στην φωτογραφίες Δ,Δ1,Δ2.Στο Τερέν Κΐοί υπήρχε μια από της πιο όμορφες εκκλησίες η Αγία Παρασκευή (η προστάτιδα των Ματιών) εγώ προσωπικά γύρισα σχεδόν όλον τον Πόντο σε κανένα χωριό δεν είδα τόσο όμορφη εκκλησία, για την εκκλησία θα γράψω στην επόμενη μου εξιστόρηση (Φωτογραφίες Ε,Ε1). Στο Τερέν Κΐοί υπήρχαν τέσσερα ελαιοτριβεία διότι η παραγωγή ελιάς ήταν μεγάλη. Επίσης υπήρχαν δυο νερόμυλοι ,υπήρχαν αρκετά καζάνια οπού έβγαζαν το καυτερό τσίπουρο της περιοχής. Στο Ντέρεν Κΐοί ζούσαν 600 οικογένειές και ήταν ένα από τα μεγαλύτερα χωριά των Μουδανιών που ανήκαν στον νομό της Προύσας. Με τους Τούρκους από τα διπλανά χωριά είχαν πολύ καλές σχέσεις δε οι περισσότεροι Τούρκοι ήταν εργάτες οι τσομπάνηδες στης Ελληνικές οικογένειές, το Τερέν Κΐοί ήταν καθαρά Χριστιανικό χωριό. Κάθε Κυριακή πρωί στην πλατεία του Τέρεν Κΐοί ( φωτογραφίες Π1 ,Π2 από την πλατεία )γινόταν παζάρι και ο καθένας πουλούσε τα δικά του προϊόντα ερχόταν και από τα γύρω χωριά να πουλήσουν η να αγοράσουν προϊόντα. Έξω από το χωριό υπήρχε ένα μοναστήρι της Παναγίας που έχει κτιστή το 1905 γινόταν πανήγυρη κάθε 15 Αυγούστου, εκεί στην εκκλησία υπήρχε Αγίασμα το οποίο το μεταφέρανε οι νέοι κάτοικοι στην πλατεία (Φωτογραφία Π3,Π4,Μιχάλης Καΐτανίδης, Μαρίνα Γιαγκόζογλου και η κόρη της Ελισσάβετ ,2 φωτογραφία Μαρίνα. ) διότι δεν είχανε πόσιμο νερό υστέρα από χρόνια , Δε τα φώτα πήγαινε όλο το χωριό και κοιμόταν εκεί. Δυτικά του χωριού υπήρχε το εικονοστάσι της Άγιας Παρασκευής με αγίασμα, προστάτιδά των ματιών φωτογραφεία Ρ,Ρ1 είναι απέναντί από το γήπεδό του Τερέν Κΐοί ,(φωτογραφία Ρ2 το γήπεδο ήταν το χωράφι του Καΐτανίδη γεμάτο κερασιές) . Μέσα στο χωριό υπήρχε και το Αγίασμα του Αγίου Γεώργιου το Κουλάκ Αγίασμα, και όποιός είχε πρόβλημα με τα αυτιά και έπλυνε τα αυτιά του με το Αγίασμα .Το Αγίασμα αυτό ήταν στην πλατεία . Σε αυτά τα Αγιάσματα ερχόταν πολλές Τουρκάλες και Τούρκοι και ανάβαν κερί και παρακαλούσαν τους αγίους να τους θεραπεύσει αυτό γινόταν σε όλον τον Πόντο διότι πίστευαν ότι η δική μας θρησκεία ήταν πολύ δυνατή και κάνει θαύματα εν αντίθεση με την δική τους θρησκεία δεν έχει να επίδειξη κάποιο θαύμα, γνωρίζω ένα θαύμα από την Αγία Παρασκευή που ενάς Τούρκος έπλυνε το πρόσωπο του με το Αγίασμα της Αγίας Παρασκευής εκεί και άρχισε να βλέπει θέλω να πω ότι και οι Τουρκάλες και Τούρκοι πίστευαν στα θαύματα των Αγίων μας για αυτό το Θαύμα θα γράψω κάποια στιγμή. Τα νεκροταφεία του Τερέν Κΐοί είναι βόρεια μετά την εκκλησία φωτογραφεία Ζ,Ζ1,Ζ2,Ζ3,Ζ4 Το 1905 κτίστηκε το σχολείο που ήταν διώροφο και δίπλα στο ποτάμι στην φωτογραφεία ,,ΣΧΟΛΕΙΟ,, μπορεί να είναι αυτό το κτίριο από τότε όπως με πληροφορήσαν.Oπως σε όλο των Πόντο έτσι και στο Τερέν Κΐοί για τα σχολεία ήταν υπεύθυνος ο δεσπότης της περιοχής αυτός διόριζε τους δάσκαλους, και οι δάσκαλοι πληρωνόταν πολλές φορές από την κοινότητα η από τους πλούσιούς προύχοντες του χωριού. Μάλιστα στο σχολείο μαθαίναν την ελληνική ιστορία και για την επανάσταση του εικοσιένα και πολλές φορές τραγουδούσαν πατριωτικά τραγούδια πότε κρυφά και πότε φανερά. Οι τούρκοι επέβαλλαν να γίνετε το μάθημα στα Τουρκικά αλλά οι δάσκαλοι προσπαθούσαν τα μαθήματα να τα κάνουν στα Ελληνικά με κίνδυνο να φυλακισθούν , πάντα βρίσκαν δικαιολογίες και με το απαραίτητο μπαχτζίσει το κατάφερναν να γινεί το μάθημα στα Ελληνικά. Με σουλτανικό φιρμάνι έπρεπε σε πολλές περιοχές στην Τουρκία όπου ζούσαν οι πρόγονοι μας να διαλέξουν αναμεσά στην θρησκεία και την γλώσσα δηλαδή η να μιλάνε τουρκικά και να κρατήσουν την χριστιανική μας θρησκεία η το αντίθετό ,έτσι οι προγονοί μας σε πολλές περιοχές της Τουρκίας μιλούσαν τουρκικά και κράτησαν την θρησκεία μας. Πολλές φορές τα παιδιά πήγαιναν στο σχολείο τρία χρόνια η τέσσερα χρόνια και υστέρα διέκοπταν δυστυχώς το σχολείο λόγο αγροτικών δουλειών διότι οι γονείς χρειαζόταν την βοήθεια των παιδιών στα χωράφια, αλλά αν κανείς έβλεπε ένα κείμενο γραμμένο από προγονούς μας π.χ. που έχει τέλειωσε την τέταρτη δημοτικού θα θαύμαζε την όμορφη γραφή και την σύνταξή του κειμένου θα την θαύμαζε και κυρίως στα μαθηματικά ήταν πολύ καλοί Σχεδόν σε όλα τα ελληνικά σχολεία μάθαινα την γαλλική γλώσσα στο χωριό μας ήταν αρκετοί που γνώριζαν την Γαλλική γλώσσα. Στο Τέρεν Κΐοί υπήρχε ένα και μοναδικό καφενείο που στον όροφο του υπήρχε μουσαφίρη οντά για τους Τούρκους επισκέπτες ήταν στην τοποθεσία στης φωτογραφίες Κ,Κ1.Αυτό το καφενείο ανήκε στην οικογένεια του Νίκο Σαβόγλου (Γοτζά Νικόλα, σημαίνει ψηλό Νικόλα.)και της γυναίκας του Μενεξέ. Όταν έγινε γαμπρός τους ο Θεόδωρος Καΐτανίδης (Χριστολόγλου) (φωτογραφεία μαζί με την γυναίκα του Μαρίνα ) δούλευέ αυτός το καφενείο του πεθερού του ο οποίος είχε και μαγαζί όπου πουλούσε ελιές και λάδια δίπλα στο καφενείο. Ο Μιχάλης Καΐτανίδης (Χριστολόγλου) (φωτογραφεία μαζί με την γυναίκα του Αναστασία) υπηρέτησε στον Τουρκικό στρατό για δεκαπέντε χρόνια ,ήταν γερό παλληκάρι και ήταν καλός σκοπευτής και καλός κυνηγός .Κάποτε ήταν σε ένα ψηλό βουνό και στην κορυφή του βουνού στο ξέφωτο είχαν της σκηνές που μένανε, οι συνάδελφοι του φαντάροι για να τον πειράξουν του λένε αφού είσαι καλός σκοπευτής κάτω στο δάσος είναι ένας μεγάλος λύκος αν μπορείς σκοτώσετον ,αυτός γέλασε πήρε το όπλο του και πήγε κάτω που είναι το πυκνό δάσος και βρήκε την μεγαλόσωμη αρκούδα δεν ήταν λύκος και σημάδευσε την αρκούδα και την πέτυχε και λαβωμένη πια η μεγαλόσωμη αρκούδα μαζί με το μικρό της αρκουδάκι που εκείνη την στιγμή έτρωγε στο δέντρο αγρία φρούτα έφυγαν μαζί , όμως ο Μιχάλης ακολουθήσε τα αίματα διότι ήθελε να την αποτελειώσει για να απόδειξη ότι όντως είναι παλληκάρι την βρήκε σε ένα ξέφωτο και την πυροβόλησε ξανά η αρκούδα άρπαξε το όπλο του και το πέταξε και ήταν έτοιμη να τον ξεσχίσει με τα νυχιά της τότε θυμήθηκε ότι είχε μαχαίρι στην τσέπη του και το έβγαλε και την μαχαίρωσε στην καρδιά της και έμεινε στον τόπο ,εντωμεταξύ οι φαντάροι παρακαλούσαν των αξιωματικό να πάνε να βοηθήσουν τον Μιχάλη αυτός αρνήθηκε διότι φοβήθηκε και πήρε τους φαντάρους και πήγαν στης σκηνές ,διότι θεωρούσε ότι η αρκούδα έφαγε τον Μιχάλη .Ο Μιχάλης αρκετά τραυματισμένος έφτασε στο ύψωμα και με το όπλο του απειλούσε τον αξιωματικό ότι θα τον σκοτώσει και του έλεγε είσαι άνανδρος που δεν βοήθησες τον φαντάρο σου όπως έπρεπε ,με παρακάλια οι φαντάροι τον έπεισαν και δεν τον σκότωσε τον αξιωματικό. Την αρκούδα την μετάφεραν με τρία αλόγα διότι ήταν πολύ μεγάλη και όταν την έγδαραν το τομάρι της το αγόρασε από τον Μιχάλη ένας αξιωματικός. Τον Μιχάλη τον έστειλαν σε γιατρό και ψυχολόγο και διαπίστωσαν ότι όλα είναι καλά και του έδωσαν τιμητική άδεια για το κατόρθωμα του. Όταν ήρθαν στην Ελλάδα μια ημέρα πήρε μαζί του τον ανεψιό του Θανάση φωτογραφεία τον είχε μεγάλη αδυναμία και τον έπαιρνε ακόμη και στο κυνήγι μαζί του και στο Τέρεν Κΐοί διότι είχε το όνομα από έναν αδερφό του που πέθανε. Πήγαν στον μύλο του Γαζέπ για να αλέσουν το σιτάρι ,εκεί ήταν ένας που έλεγε έτσι ακριβώς όπως ήταν την ιστορία του Μιχάλη με την αρκούδα αλλά κανείς δεν τον πίστευε ακόμη και ίδιος ο Μιχάλης έκανε ότι δεν την πίστευε για μια στιγμή του λέει τον Μιχάλη έμοιαζε εσένα πολύ (δεν τον γνώριζε διότι φορούσε σιαπκα) αφού γνωρίστηκαν ότι ήταν μαζί εκεί στον στρατό πάλι δεν πίστευε κανείς τότε ο τέως συνάδελφος του φαντάρος σήκωσε τα μανίκια του Μιχάλη και είπε σίγουρα θα υπάρχουν τα νύχια της αρκούδας και όντως υπήρχαν γρατζουνιές ακόμη από τα νύχια της μεγαλόσωμης αρκούδας και έτσι όλοι πίστεψαν την ιστορία του ηρώα Μιχάλη. Όλη αυτή η ιστορία είναι από αφήγηση στον Μιχάλη Καΐτανίδη από τον πατέρα του Θανάση ,των ευχαριστώ πολύ που μου την εμπιστεύθηκε ,πάντοτε θα λέω ότι οι προγονοί μας ήταν παλληκάρια. Στην φωτογραφεία Χ2 η οικογένεια Καΐτανίδη (Χριστολόγλου) στο Τερέν Κΐοί, και στην φωτογραφεία η μάνα των αδελφών Θεοδώρου ,Μιχάλη, Παρασκευά Δέσποινα.Στην φωτογραφία Χ2α άλλη μια οικογένεια από το Τερέν Κΐοί μάλιστα η φωτογραφία είναι βγαλμένη στο Τερέν Κΐοί.O Ψαλτόπουλος Ιωάννης φωτογραφία είναι ένα γενναίο παλληκάρι από το Τερέν Κΐοί (αρχείο του φίλου μου Στράτου Καΐλάρη από την Ξάνθη των ευχαριστώ) έφυγε από το Τερέν Κΐοϊ και πήγε να πολεμήσει δίπλα στον Νίκο Πλαστήρα τον Ηρώα του Μικρασιατικού πολέμου και σίγουρα θα γνωρίστηκε με το δικό μας παλληκάρι τον καπτάν Γιάννη Χατζηβασιλειάδη από το Μπαχτζατζίχ του Ακ Ντάγ Ματέν που ήταν φίλος με τον Πλαστήρα και πέθανε στο χωριό μας, δε ο Ψαλτόπουλος έζησε το υπόλοιπο της ζωής του μέχρι το 1964 στα Κεμέρια Ξάνθης. Οι Τούρκοι που ήρθαν και κατοίκησαν στο Τέρεν Κΐοί είναι από τα Χανιά και το Ηράκλειο της Κρήτης και μιλούσαν τα κρητικά πολύ καλά στην φωτογραφεία το Χασανάκη από την Κρήτη μαζί με τον φίλο μου Κοτζαερίδη (από το αρχείο του φίλου μου Γιώργο Κοτζαερίδη.), Τουρκάλες γυναίκες του Τερέν Κΐοί φωτογραφεία Ρ3 ,από τον σύλλογο του Προμαχώνα Σερρών τους ευχαριστώ. Οι Πουρσαλίδες προγονοί μας ήταν δημιουργικοί άνθρωποι ,εκεί ζούσαν στο Τερέν Κΐοί πλούσιο μέρος και ασχολούνταν πολύ με την παραγωγή μεταξιού που ήρθε από την Κίνα με πολλές περιπέτειες . Μάλιστα στο χωριό μας ο πρώτος που ασχολήθηκε με το μετάξι ήταν ο Γεώργιος Μελίσσης από το Τερέν Κΐοί ο ,,Παντάκς,, και για αυτόν τον λόγο γνώριζε από μεταξοσκώληκες και φύτεψε πολλές μουριές κοντά στο σπίτι του και μαζί με τον Δημήτρη (ο Δημητρός) Κουλέτσο από το Γιαΐαλαντζήκ της Προύσας, και όχι μακριιά από το Τερέν Κΐοί και παραγάνε το γνωστό Κουκούλη ,,μεταξοσκώληκα,,, ο Γιώργος Μελίσσης υιοθέτησε τον ανεψιό του Δημήτρη στην φωτογραφεία Χ3 ο υιοθετημένος γιος του α Δημήτρης, β ο Σάββας Παναγιωτίδης ,γ ο Παναγιώτης Κωνσταντινίδης ο Πάντζον, και οι τρείς είναι ήρωες του Αλβανικού πολέμου μάλιστα ο Δημήτρης Μελίσσης βραβεύτηκε με πολλά μετάλλια ανδρείας πολέμου. Η οικογένεια Καΐτανίδη φύτεψε μουριές στο σεφκέτ αλλά δεν έβγαλε κουκούλι και έτσι μείνανε οι μουριές. Ήρθε στο χωριό μας και η οικογένεια του Αζίζι Σάββα, οι γονείς του ήρθαν από την Ματσούκα Τραπεζούντας ,(φωτογραφία Χ1).Επίσης ήρθε και η οικογένεια Κοτσαμπουγιούκ φωτογραφία Χ είναι η Ευστρατία. Από το Τερέν Κΐοί ήρθε η οικογένεια του Κώστα Καΐλάρη φωτογραφία Ξ και στην φωτογραφία Ξ2 η αδερφή του Μαρία ,η Μαρία και ο Θανάσης Καΐτανίδης γεννήθηκαν την ιδιά ημέρα και αφού τα σπίτια τους ήταν απέναντί έγινε μεγάλο γλέντι και στη φωτογραφία Ξ1 η Σουσάνα η μάνα του Κώστα και της Μαρίας, λέγετε ο Κώστας ήταν ο πιο γρήγορος στο θέρος με το δρεπάνι ,,κάγαν,, μάλιστα όταν θέριζε τα κομμένα στάχυα ήταν όλα σε μια ευθεία. Από το Τερέν Κΐοί είναι και η οικογένεια του Σάββα Χριστολόγλου (ο ντούλ τιτζις ,η Ντουλτούντζους )έπαιζε το όργανο Τουλούμι η Ασκί και τον έλεγαν ντούλ ντούλ τιτζι ,έτσι έπαιζε στην αρχή μέχρι να πιάσει τον ρυθμό της μουσικής .Στο Τερέν Κΐοί ήταν από τους καλύτερους νοικοκυραίους είχε πολλά ελαιόδεντρα ,και βάρκα ψαρέματος, μάλιστα πολλές φορές έπιανε πολλά ψάρια που καμιά φορά ήταν τόσα πολλά που δεν μπορούσε να τα πουλήσει και όσα να χάριζε πάλι ήταν πολλά ,και έτσι τα έθαβε στης ρίζες των ελαιόδεντρων ,για λίπασμα. Με ένα φιρμάνι (νόμο) του Σουλτάνου οι Έλληνες υπήκοοι ήταν υποχρεωμένοι να διαλέξουν να κρατήσουν την γλώσσα τους (να μιλάνε Ελληνικά) η να απαρνηθούν την θρησκεία τους ,αυτοί διάλεξαν να κρατήσουν την θρησκεία τους και να μιλούν την τουρκική γλώσσα .Τελευταίος παπάς ήταν ο Χριστόδουλος Παπαδόπουλος φωτογραφίες από το σπίτι του ( Ν,Ν1,Ν2,Ν3,Ν4) ήταν μεγάλο σπίτι με πολλούς οντάδες σίγουρα φιλοξενούσε πολλούς επισκέπτες μάλιστα στην αυλή του είχε μια μουριά δίχρωμή άσπρη και κόκκινα μούρα φωτογραφεία σπάνια υπάρχει τέτοια μουριά, είχε δικό του ελαιοτριβείο. Το 1922 όταν ο Ελληνικός στρατός άρχισε να υποχωρεί ακόμη και από την Προύσα όσοι πρόγονοι μας κατοικούσαν σε εκείνη την περιοχή αποφάσισαν να φύγουν και να έρθουν στην Ελλάδα και η φωτογραφία Μ είναι η τελευταία αναμνηστική που βγάλανε οι κάτοικοι του Τερέν Κιό στα Μουδανιά πριν την αναχώρηση τους για την Ελλάδα ,σίγουρα θα είναι και δικοί μας προγονοί από το Τερέν Κΐοί και το Γΐαίλαντζίκ. Και η φωτογραφεία Μ1 είναι από την αναμονή να ανέβουν στο καράβι με τα πράγματα τους , και η φωτογραφία Μ1α είναι η επιβίβαση στο καράβι για τον ερχομό τους στην Ελλάδα , άλλη μια φωτογραφεία Μ2 με την ημερομηνία αναχώρησης από τα χωριά τους, σίγουρα κάποιοί θα είναι κάτοικοι του Τερέν Κΐοί με το βιός τους να φεύγουν στην Ελλάδα, σίγουρα θα είναι και πολλοί χωριανοί μας . Στο λιμάνι των Μουδανιών εκεί υπήρχαν τρία καράβια με το οποία μπορούσαν να φύγουν για Αμερική ,Αυστραλία και Ελλάδα ,έτσι φύγανε πολύ που είχαν μεγάλη οικονομική επιφάνειά και εκεί προοδέψαν (περισσότερα θα μάθετε στην συνέντευξη που μου έδωσε ο φίλος μου ο Μιχάλης ο Καΐτανίδης).Οι Τούρκοι μετά την φυγή των προγονών μας διάδωσαν ψευδώς ότι ο Ελληνικός στρατός μαζί με τους προγονούς μας βάλανε φωτιές όλα τα χωριά που αφήσαν και τα καταστρέψανε αυτό είναι ψέμα διότι ο θείος μου ο Κώστας Τσοπανόγλου φωτογραφεία Ζ σε μια συζήτηση με τον Απτραχμάνλη έλεγε ακόμη και που ήρθαν στο χωριό μας περίμεναν να ξαναγυρίσουν στα πάτρια εδάφη ,κάθε βράδυ στα μεγάλα παρακάθεια οι παππούδες μας και οι γιαγιάδες μας μέχρι την δεκαετία του σαράντα είχαν ελπίδα να ξαναγυρίσουν στα χωριά τους .Μάλιστα στην φωτογραφία Μ3 βλέπουμε σκοτωμένους ανθρώπους στο λιμάνι των Μουδανιών τον Αύγουστο του 1922 από τους Τούρκους αυτοί ήταν από τους τελευταίους που πήγαν στο λιμάνι Μουδανιών για να πάρουν το καράβι και σκοτώσανε όσους πρόλαβαν στο λιμάνι οι Τούρκοι. Από το Τερέν Κΐοί ήρθε και η οικογένεια Σελπέζη φωτογραφία Χ1. Στο χωριό μας ήρθαν αρκετοί Πουρσάλιδες, ανάμεσα σε αυτούς ξεχώριζε ο Μαυρουδής Χατζηκυριάκος ήταν ηγετική μορφή στους Πουρσάλιδες μαζί με άλλους που δεν γνωρίζω και δεν θέλω να αδικήσω κανένα .Μάλιστα ο Πουρσάλης Φίλιππος είχε τσαγκαράδικο εκεί που είχε το Καφενείο ο Παύλος Παπαδόπουλος ,όταν έφυγε από το χωριό μας πήγε και συνέχισε την δουλειά του στον Μεγαπλάτανο της Έδεσσας .Δυστυχώς πολλοί ήρθαν σε ρήξη με της άλλες φάρες και έφυγαν, κρίμα διότι θα είχαν και αυτοί μεγάλοι προσφορά στο χωριό μας ,όταν φεύγανε αυτοί από το χωριό μας όπως και ο επιτυχημένος πρόεδρος Μαυρουδής που φύλαγε τα σύνορα με τα υπόλοιπα χωριά δυστυχώς οι διαφορές μας ειδικά με τους εντόπιους του Αγίου Γεωργίου ήταν έντονες ,ακόμη και σήμερα προσπαθούν με κάθε τρόπο να μας περιορίσουν τα μέρη μας, και κάποια ημέρα αποφάσισαν να συναντηθούν στα σύνορα και να λύσουν της διαφορές τους ,αλλά ήταν τόσο προκλητικοί ειδικά ο αρχηγός τους ,που δεν μπορούσαν να δεχτούν οι δικοί μας άνθρωποι την προκλητικότητα τους και την αδικία .Ποτέ δεν φοβήθηκαν τους Τούρκους και δεν επέτρεψαν να τους φερθούν τόσο απαίσια ακόμη και οι Τούρκοι, και τότε από αγανάκτηση οι δικοί μας άνθρωποι τους ξυλοκόπησαν ακόμη και μέσα στα σπίτια τους γιατί τους έπνιγε το μεγάλο δίκαιο που είχαν ,ούτε η αστυνομία και ο στρατός δεν μπόρεσε να τους σταματήσει .Από της αρχές αποφασίστηκε να γίνει τοπικό δικαστήριο στα σύνορα μας και δικαιωθήκαμε ,ο τότε γραμματέας του χωριού μας Λάζαρος Ανθιμίδης ρωτούσε τους χωριανούς μας αν θα παραβρεθούν στην δίκη ,έτσι ρώτησε και τον Ηλία Ουζουνίδη (τον Πιτσίκ),,πασά Ηλία θα ερθέσε σο δικαστήριον,,,Λάζαρε ξύλον ασύροματσε,,Πασά Ηλία δικαστήριον θα ίνετε κι θα κρούομε,,Λάζαρε ατότε ντο να εφτάγω εγώ, εμείς σό Μπαχτζατζίχ σιφτέν ετουμαρλάευοματσε τι Τούρκς και υστέρα εγουνουσευάμε μαζία τουν. Από την Προύσα και από το χωριό Τερέν Κιό ήρθε οι οικογένεια των Καΐτανίδεων ,η φωτογραφία Χ2 είναι βγαλμένη στο Τέρεν Κιό. στο Τερέν Κίο οι Καιτανιδέοι ονομαζόταν Χριστολόγλου. Από την περιοχή του Βοΐου (Τσοτύλι) ερχόταν πολλά μαστοριά στο Τερέν Κΐοί για να δουλέψουν τους καλοκαιρινούς μήνες ,μάλιστα όταν τους βλέπανε με κουστούμια να ταξιδεύουν με τα άλογα φορτωμένα τους ρωτούσαν που πατέ στην μεγάλη Αμερική (εννοούσαν την πραγματική Αμερική) η στην Μικρή Αμερική ,εννοούσαν την Μικρά Ασία, ετσι δυο αδέρφια από την Κορυφή Βοΐου στο επίθετο λεγόταν Τζήκας, πήγαν στο Τερέν Κΐοί για δουλειά και έχτισαν το σπίτι (φωτογραφία Μ4 ) των Καΐτανίδεων ,και μάλιστα μείνανε στο σπίτι των Καΐτανίδεων όταν πήγαιναν να δουλεύουν στο Τερέν Κΐοί. Μάλιστα σε ανυπτοτο χρόνο και σε ένα παρακάθη συζητούσαν μαζί και έλεγαν στους Καιτανίδέους που είναι καλυτέρα στην Ελλάδα αν τυχόν έρθετε κάποια σήμερα στην Ελλάδα για να εγκατασταθηται ,αν επιλέξετε να μείνετε μέχρι την Βέροια να είστε σίγουροι ότι θα φοράτε πάντα σκαρπίνια αλλά αν περάσετε το Μπογάζ (εννοούσαν τον Πολυμύλο Κοζάνης τότε το Τσαρούχη δεν θα βγει από τα πόδια σας. Μάλιστα πήγαν μια φορά μαζί στο παζάρι των Μουδανιών και ο Παράς Ταΐ ρώτησε τον Τζήκα αν έχουν μεγάλο παζάρι και στο Τσοτύλη σαν των Μουδανιών και τότε ο Τζήκας του είπε ότι το παζάρι στο Τσοτύλη είναι πολύ μεγαλύτερο από των Μουδανιών, .Αφού πλέον ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στο χωριό μας ,και κάποια ημέρα αποφάσισαν να πάνε τα τρία αδέρφια ο Παρασκευάς , Μιχάλης , Θεόδωρος στο παζάρι του Τσοτύλιου για να αγοράσουν ένα ζευγάρι βόδια για να οργώνουν τα χωράφια τους και παζάρευαν ένα ζευγάρι βοδιών τότε τυχαία τους συνάντησε ο γνωστός τους Τζήκας από την Κορυφή που εμένε στο σπίτι τους στο Τερέν Κΐοί στην Προύσα , τους έκανε νόημα δεν κατάλαβαν τα τρία αδέρφια τότε ο Τζήκας τράβηξε στην άκρη τον Θεόδωρο και των ρώτησε δεν με γνωρίζεις ειμε ο Τζήκας που εμένα στο σπίτι σας ‘κανε νόημα τα αδέρφια σου να μην αγοράσουν αυτό το ζευγάρι και εγώ θα σας βρω καλύτερο και πράγματι τους βρήκε καλύτερο ζευγάρι, αφού αγκαλιάστηκαν , τους ρώτησε γιατί ήρθατε εδώ εγώ σας είπα να μην περάσετε το μπουγάζι ,ο Παράς ταΐ του είπε πράγματι ήταν λάθος γιατί όντως είναι πιο φτωχά τα μέρη εδώ ,αλλά το παζάρι των Μουδανιών ήταν μεγαλύτερο από του Τσοτυλίου. Όταν ήρθαν στο χωριό μας η οικογένεια Καΐτανίδη ο Παράς Ταΐ πήγε στην Πανάρετη και ζήτησε να δούλεψη στα χωράφια από κάποιον όταν τον είδε τον Παράς Ταΐ (φωτογραφία Β) έμεινε άγαλμα και τον ρώτησε εσύ Παράς Ταΐ ζητάς δουλειά από εμένα εσύ ήσουν άρχοντας στο Τερέν Κΐοί της Προύσας και πολλά χρόνια διαχειριζόσουνα τα οικονομικά της εκκλησίας διότι ήσουν ταμίας ,σε παίρνω στην δούλεψη μου επειδή και εσεις εκεί μας βοηθούσατε όλους τους Έλληνες που θέλανε δουλειά.
Κάποτε ο μπάρμπα Στάθης Χατζηβασιλειάδης (η ψύχη των εράνων για της εκκλησίες μας) πήγε στον Παράς ταΐ μια και είχε το θάρρος του λέει στα Τούρκικα ,,Παράς ταΐ θα κόψουμε καβάκια για την εκκλησία από το χωράφι σου στο σεφκέτ ,,τότε του απάντησε στα Τούρκικα ,,Παράς Ταΐ βεριβερσεν σέντε αλουρσούμ, δηλαδή μεταφρασμένο είναι, αν θα σε δώσει ο Παράς ταΐ τότε θα πάρεις,, αυτήν την απάντηση την χρησιμοποιούσαν μέχρι τελευταία στα Τούρκικα οι χωριανοί μας και γελούσαν , όμως ο Παράς ταΐ έδωσε μια χρυσή λίρα τον μπάρμπα Στάθη (Κόσιρε) για την εκκλησία και είπε στον μπάρμπα Στάθη να το ανακοίνωση όταν πεθάνει. Στην δεκαετία του ογδόντα αποφάσισε να επισκεφθεί το χωριό του (Τερέν Κιό) ο Αθανάσιος Καΐτανίδης (γιός του Παράς ταΐ) μαζί με τα παιδιά του Αλέκο και Μιχάλη, στην φωτογραφεία Α είναι ο Αθανάσιος μάλιστα είναι με την στολή του φαντάρου ,και πολέμησε στον Αλβανικό πόλεμο και στον Φαρδυκάμπο . .Εκεί η οικογένεια του ήταν σε καλή οικονομική κατάσταση ,ένιωσε μεγάλη συγκίνηση όταν μπήκε στο χωριό του ,αλλά και μεγάλη πίκρα που είδε την εκκλησία του χωριού του που ήταν σε άσχημη κατάσταση ,είδε το καφενείο και το μαγαζί του γοτζά Νικόλα Σαβόγλου στην φωτογραφία η τοποθεσία Κ,Κ1 πατέρα της Μαρίνας που παντρεύτηκε τον θείο του Θεόδωρο Καΐτανίδη να είναι όπως το παράτησε, ακόμη και τα σανίδια από το πάτωμα , ακόμη και το μάνταλο της πόρτας ήταν το ίδιο χωρίς να το έχουν κάνει κάτι καλύτερο οι Τούρκοι. Υπάρχει μαρτυρία από τον θείο μου Κώστα Τσοπανόγλου ότι μπροστά στο μαγαζί του Σαβόγλου υπήρχε μια βρύση με το καλύτερο νερό και από εκεί ηπια νερό πολλες φορές, στην φωτογραφίες Κ2, και Κ3 το μαγαζί με της βρύσες. ,ακόμη και το σπίτι του ήταν όπως το άφησαν έτσι ακόμη ,και το μισοτελειωμένο ντουβάρι που είχαν με τούβλα το βρήκε έτσι στην φωτογραφία στον μαντρότοιχο του σπιτιού,, ακόμη και ένα κεραμιδί που είχαν αφήσει για να μην πιτσιλάει το τζάμι όταν βρέχει ,ακόμη εκεί το βρήκε ,τόσα χρόνια οι καινούργιοι ιδιοκτήτες δεν ήταν ικανοί για κάποια επιδιορθώσει στο σπίτι .Απέναντι από το σπίτι του ήταν το σπίτι του Κώστα Καΐλάρη. στην φωτογραφεία Γ είναι η αδερφή του Μαρία Καΐλάρη (και αργότερα Μαρία Μακρίδου, γάρη τη Αλεκόνος τη Παΐταρας) ,που γεννήθηκε την ιδιά ημέρα μαζί με τον Θανάση Καιτανίδη .Ο γιός του Θανάση Καΐτανίδη ο Αλέκος έπαιξε μπάλα με τα παιδιά του Τερέν Κΐοί στο χωράφι του πατέρα του που ήταν όλο κερασιές και τώρα το κάνανε γήπεδο φωτογραφεία Ρ2. Μάλιστα οι νεαροί Τούρκοι έμειναν έκπληκτοι που Αλέκος έπαιζε πολύ καλή μπάλα και μιλούσε την Τούρκικη γλώσσα άπταιστα . Όταν μαζευτήκαν στο Τερέν Κΐοί (μαρτυρία του Μιχάλη Καΐτανίδη από τον πατερά του Θανάση) οι μεγάλοι μαζευτήκαν για να συζητήσουν το πώς θα φύγουν για την Ελλάδα, τότε κάποιος πετάχτηκε και είπε εμείς καλά θα φύγουμε εδώ όμως στο διπλανό χωριό έχομε ένα φτωχό κορίτσι την Χρυσή (Γαΐταντζη) να πάμε να το πάρουμε είναι κρίμα να το αφήσομε εδώ. Πράγματι πήγαν να την βρουν αλλά αυτή κρύφτηκε διότι αγαπούσε εκεί τον Τούρκο που αργότερα παντρεύτηκε, υστέρα από χρόνια πήγε ο αδερφός της και την βρήκε φυσικά την αδερφή του που έκανε οικογένεια με τον Τούρκο, στην φωτογραφεία Ο η εγγονή της 2 που συναντήθηκε για πρώτη φορά με τον ξάδερφο της Στράτο, ακόμη στην φωτογραφεία είναι 1 η Τουρκάλα που τους έκανε μάθημα για το κοράνι ,3 η Ελισσάβετ η κόρη της 5 Μαρίνας Γιαγκοζόγλου, 6 Σοφία Γιαγκοζόγλου, 4 Μιχάλης Καΐτανίδης ο οποίος την εξήγη και την πληροφορή ότι μαζί μας είναι ο ξάδερφος της ο Στράτος ο εγγονός από τον αδερφό (Στράτος) της γιαγιάς της Χρυσή και εκείνη με την σειρά της φώναξε τον αδερφό της για να γνώρισή τον ξάδερφο του από την Ελλάδα στην φωτογραφία Ο1 η εγγονή της Χρυσής 1 ,Μαρίνα 2, και 3 Μιχάλης, στην φωτογραφία Ο3 ο εγγονός 1 της Χρυσής ,2 ο Μιχάλης . Ένας Τούρκος παππούς ρώτησε τον παππού Θανάση αν είναι αλήθεια πως μια ορφανή και φτωχή Ελληνίδα που ζούσε με έναν Τούρκο στο διπλανό χωριό ,,γνωστή του παππού Θανάση,, )ήρθε από το διπλανό χωριό και πήρε τα καλύτερα χωράφια και το καλύτερο σπίτι , διότι ισχυρίστηκε ότι όλα αυτά ανήκαν στους γονείς της ,το χάρηκε ο παππούς Θανάσης και είπε στον Τούρκο ,πράγματι ήταν δικά της χωράφια και το σπίτι δικό της ,τουλάχιστον τα πήρε δικό μας κορίτσι είπε ο παππούς Θανάσης μιας και μεγαλώσανε μαζί. Ο παππούς Θανάσης ήταν βοτανολόγος (ήξερε για το κάθε βότανο που κάνει καλό στην υγεία του ανθρώπου ),ήταν καλός πρακτικός σε σπασίματα και στραμπουλήγματα ,και καλός κτηνίατρος ,κάποτε μια αγελάδα που ήταν γκαστρωμένη ήταν αδύνατο να σωθεί και ένας πτυχιούχος κτηνίατρος που ήρθε έβγαλε το πόρισμα ότι η αγελάδα θα σωθεί η το μοσχάρι ,τότε ο πατέρας του νέου που είχε την αγελάδα επέμενε να φέρει τον Θανάση, μετά την επίμονη του πατέρα έφερε τον Θανάση ,αφού το εξέτασε ο Θανάσης είπε ότι θα σώσει και τα δύο μαζί ,τότε ο θιγμένος κτηνίατρος είπε ότι θα σχίσει το πτυχίο του αν τα καταφέρει ο Θανάσης ,πράγματί τα κατάφερε και έσωσε και τα δύο ζωντανά . Τώρα θα αναφερθώ στα σπίτια των χωριανών μας, στην φωτογραφία Μ4 είναι το σπίτι των Καΐτανίδεων και Μ5α το οικόπεδο που υπήρχε το σπίτι των Καΐτανίδεων, η φωτογραφία Μ12 το σπίτι της Μαρίνας Σαβόγλου –Καΐτανίδη, και στην φωτογραφία Μ13 το σπίτι του Καΐλάρη υπάρχουν φωτογραφίες αυτών τον σπιτιών πριν την αλλαγές και πως είναι σήμερα επίσης ,επίσης φωτογραφίες από το Μ6 μέχρι το Μ10 διάφορα σπίτια από δικούς μας προγόνους. Στην φωτογραφεία Μ10 που είναι το γειτονικό σπίτι των Καΐτανίδεών θα δούμε ότι τα παράθυρα είναι σε σχήμα σταυρού τα ξύλα που κρατάνε τα τζάμια και αυτό σημαίνει ότι είναι χριστιανικό σπίτι αυτό ισχύει σε όλων τον Πόντο. Στην φωτογραφεία Μ14 βλέπουμε για άλλη μια φορά πόσο πράσινο υπάρχει στο Τερέν Κΐοί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου