ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ - Γράφει ο Τάσος Σεβαστιάδης

Τον Γενάρη του 1911 έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος λογοτέχνης του λαού μας Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης ο δημιουργός και θεμελιωτής του νεοελληνικού διηγήματος.

Ο Κώστας Βάρναλης έχει... χαρακτηρίσει τον Παπαδιαμάντη ως τον μεγαλύτερο Έλληνα πεζογράφο και «ποιητή» που όλο το έργο του είναι γεμάτο από αληθινή χριστιανοσύνη.

Ο ίδιος ο Παπαδιαμάντης αναφέρει για τη ζωή του: «Εγεννήθην εν Σκιάθω την 4η Μαρτίου 1851» και αφού αναφέρεται στη διαδρομή του φτάνει στο 1879 όπου όπως λέει ο ίδιος: Επιχείρησα να γράψω μυθιστόρημα και το 1879 εδημοσιεύθη «Η Μετανάστις» έργον μου εις τον «Νεολόγον» της Κωνσταντινουπόλεως.

Από τα περίπου 200 διηγήματα που έγραψε, τα περισσότερα αναφέρονται στη ζωή των απλών ανθρώπων της Σκιάθου. «Η Φόνισσα» έχει χαρακτηριστεί από τον Κωστή Παλαμά «ένα από τα ολίγα της παγκοσμίου λογοτεχνίας».

Ο Παπαδιαμάντης με την πένα του θα στηλιτεύσει τα αστικά «ήθη» με ένα τρόπο που παραμένει ανατριχιαστικά επίκαιρος: «η πλουτοκρατία γεννά την αδικίαν, αυτή τρέφει την κακουργίαν, αυτή φθείρει σώματα και ψυχάς. Αυτή παράγει την κοινωνικήν σηπεδόνα».

Και όλα αυτά φίλοι μου μέσα από ένα ακατέργαστο μεν αλλά σαφές ταξικό ένστικτο: «Αφότου ηλευθερώθημεν, αφότου δηλαδή μεταλλάξαμε τυράννους…»

Ενώ στο διήγημα «Βενέτικα» αναφέρεται σαφώς σε έναν από τους τρόπους δημιουργίας και συσσώρευσης κεφαλαίου: «για να αποκτά κανείς γρόσια, πρέπει να φάει σπίτια, να καταπιεί χωράφια, να βουλιάξει καράβια…»

Ξεσκεπάζει και στηλιτεύει τους τοκογλύφους, αιματοφάγους, πολιτικάντηδες ρουσφετολόγους, λαοπλάνους, τυχοδιώκτες και εκτιμά «ότι μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους την πλατσικολογία διαδέχθη η φορολογία και έκτοτε ο περιούσιος λαός εξακολουθεί να δουλεύει δια την μεγάλην κεντρική γαστέραν την ώτα ουκ έχουσαν…»