21.6.22: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΜΟΥΣΙΚΗΣ - Η ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΦΕΡΩΝ (1956-1964) (βίντεο)

Του Γιώργου Νικολαΐδη

1.   Η ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΟΚΑΡΙΝΩΝ  ΚΑΙ  ΟΙ ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΧΟΡΩΔΙΕΣ ΩΣ ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΤΗΣ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗΣ.  

1950.  Η Ελλάδα έχει βγει από την μεγάλη περιπέτεια του...

εμφυλίου. Οργανώσεις του εξωτερικού, όπως ο  Ελληνικός και ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός, η  "UNRRA"  (Οργανισμός Περίθαλψης και Αποκατάστασης των Ηνωμένων Εθνών) και η "CARE",  βοηθούν όσο μπορούν την πληγωμένη Ελλάδα να συνέλθει από τα δεινά της.  Πολλά πακέτα με διάφορα είδη βοήθειας για παιδιά και μεγάλους, καταφθάνουν σε χωριά προπαντός της επαρχίας.  Σε κάποιες αποστολές που προορίζονταν για το χωριό των Φερών, τα πακέτα καταφθάνουν στο Α΄ Δημοτικό σχολείο, όπου  καταγράφονται  τα είδη και κατανέμονται  ανάλογα με τις ανάγκες.

Ο δάσκαλος Ιωσήφ Νικολαΐδης υπηρετεί εδώ και 12 χρόνια σ΄  αυτό το σχολείο.              Όταν ανοίγονται κάποια πακέτα βοηθείας της  "UNRRA", βλέπει με μεγάλη του έκπληξη πως σε ένα από αυτά βρίσκονται  13 πήλινες οκαρίνες. Μεταχειρισμένες  μεν, αλλά σε τέλεια κατάσταση.  Το πακέτο έχει προέλευση από την Αμερική και οι οκαρίνες στάλθηκαν από Αμερικανόπουλα.  Γνωρίζοντας και αγαπώντας την μουσική με πάθος από τα μαθητικά του χρόνια στο Διδασκαλείο Αλεξανδρούπολης, αξιοποιεί το ανέλπιστο αυτό "δώρο" και συστήνει μία πρώτη ορχήστρα από 12 μαθητές και μαθήτριες του Δημοτικού. Τους  διδάσκει νότες και θεωρία μουσικής και αρχίζει τις πρόβες και τις εμφανίσεις σε εκδηλώσεις του σχολείου.  Το γεγονός γίνεται με ενθουσιασμό δεκτό από τα παιδιά και  την τοπική κοινωνία των Φερών και τα «καλά λόγια»  περισσεύουν απ΄ όλους τους Φεριώτες για την πρώτη αυτήν σχολική ορχήστρα.

Συγχρόνως δημιουργείται και η τρίφωνη σχολική χορωδία. Η συμμετοχή σε παρελάσεις, γυμναστικές επιδείξεις, σχολικές γιορτές και άλλες εκδηλώσεις γίνεται σιγά- σιγά κομμάτι των σχολικών δραστηριοτήτων και εμφανίσεων της μικρής ορχήστρας.  Είναι αξιοσημείωτο, το ότι δεν προϋπήρχε κάτι παρόμοιο στα σχολικά καλλιτεχνικά  δρώμενα των Δημοτικών Σχολείων των Φερών, κάτι που μαρτυρούν οι  συγκινητικές και νοσταλγικές αναμνήσεις των μαθητών εκείνης της εποχής ακόμη.

Το 1952 αγοράζονται αρκετές κοκάλινες καινούργιες οκαρίνες  και τα μέλη της ορχήστρας αυξάνονται. Με ενθουσιασμό περισσότερα τώρα παιδιά συμμετέχουν και πάλι στις εκδηλώσεις.

2.  Η ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Γυμνάσιο στις  Φέρες δεν υπήρχε. Πρωτολειτούργησε το Φθινόπωρο του 1941 με την ονομασία "Οκτατάξιον Γυμνάσιον Αλεξ/πόλεως στις  Φέρες ". Αναγνωρίζεται ως "Γυμνάσιον Φερών" το 1947.  Αξίζει να αναφερθεί εδώ πως  λόγω του μικρού αριθμού καθηγητών δίδαξαν σ΄αυτό  οι δάσκαλοι Χριστόφορος Ράσσας, Ιωσήφ Νικολαϊδης, Νικόλαος Κυτόπουλος και άλλοι. Το γυμνάσιο στεγαζόταν σε οικία 120 τετρ. μέτρων στον δρόμο προς τα Αλώνια,  απέναντι από τον μύλο του Κοτσώνη.  Από το 1954 μέχρι το 1959 συστεγάζεται με το Α΄Δημοτικό σχολείο.  Στον πρωινό κύκλο κάνουν μαθήματα τα παιδιά του Δημοτικού και το απόγευμα λειτουργεί το σχολείο ως Γυμνάσιο.

Το 1957 με πρωτοβουλία του Γυμνασιάρχου Χρήστου Καλούδη, του γυμναστή Νίκου Ζηβόπουλου, όλου του Συλλόγου καθηγητών καθώς και του αείμνηστου δασκάλου Χριστόφορου Ράσσα  και μετά από πολλές επίπονες και συνεχείς ενέργειες  του προέδρου της κοινότητας Μιλτιάδη Πατακίδη, κατοίκων και άλλων παραγόντων, εγκρίνεται και αρχίζει η κατασκευή του πρώτου ορόφου του Γυμνασίου με κεφάλαιο 190.000 δρχ. που συγκεντρώθηκε από εράνους και εκδηλώσεις. Το 1958 εγκρίνεται ένα  ελάχιστο κρατικό κονδύλιο 200.000 δρχ. για την κατασκευή του δευτέρου ορόφου.   

Η συμμετοχή στην κατασκευή είναι ενθουσιώδης και γίνεται από τους κατοίκους και τους μαθητές. Ο καθένας προσφέρει ότι μπορεί σε είδος και εργασία. Αφιλοκερδώς δουλεύουν πολλοί για την ολοκλήρωση του κτιρίου. Οι μαθητές επίσης μεταφέρουν στα χέρια τούβλα και υλικά και προσφέρουν κάθε δυνατή βοήθεια στην ολοκλήρωση κατασκευής του Γυμνασίου τους. Στα μικρά έντυπα "προσκλητήρια" αναφέρεται πως  με "φανατισμό"  πρέπει να συνεισφέρουν όλοι για την αποπεράτωσή του!

Η κατασκευή διαρκεί μέχρι το  τέλος  του  1959. Τον Ιανουάριο του 1960 οι μαθητές συνεχίζουν τα μαθήματα  στο καινούργιο τους πια κτίριο.

Το 1956 ο Ιωσήφ Νικολαΐδης,  έχοντας  τα προηγούμενα χρόνια δημιουργήσει την επιτυχέστατη ορχήστρα των οκαρινών, προτείνει στην διεύθυνση του Γυμνασίου και ειδικά στον φίλο του,  καθηγητή φυσικής αγωγής και κατά μαρτυρίαν πολλών, άριστο ακορντεονίστα Νίκο Ζηβόπουλο, την δημιουργία της Φιλαρμονικής του Γυμνασίου. Τους δυο  τους συνδέει αλληλοεκτίμηση,  η αγάπη και γνώση για την μουσική μα και η οργανωτική, δημιουργική  και καλλιτεχνική σύμπνοια. Το γεγονός γίνεται δεκτό με ενθουσιασμό. Οι οικονομικοί πόροι όμως λείπουν παντελώς!  Ως μόνη λύση κρίνεται  και πάλι η συγκέντρωση χρημάτων με έρανο από τους κατοίκους των Φερών και των γύρω χωριών, που πολλά από τα παιδιά τους φοιτούν στο Γυμνάσιο.  Με περισσή χαρά ανταποκρίνονται και πάλι όλοι.  Χαρακτηριστική είναι η εισφορά του Τόλη Τσιακίρη, ο οποίος έδωσε το αξιοσημείωτο ποσό των 1000 δραχμών!  Ήταν σαν να δίνει σήμερα κάποιος περίπου 800 ευρώ.  Τα όργανα παραγγέλνονται και φθάνουν στο Γυμνάσιο. Κάποιοι μαθητές φέρνουν  όργανα από το  σπίτι τους, όπως κλαρίνα. 

Μετά την εξοικείωση με τα όργανα, αρχίζουν τα θεωρητικά μαθήματα μουσικής και  οι πρόβες  με τον δάσκαλο Ιωσήφ Νικολαΐδη και τον γυμναστή Νίκο Ζηβόπουλο. Τα δύο πρώτα εμβατήρια που διδάσκονται τα έχει συνθέσει ο Ιωσήφ Νικολαΐδης. Ξεκινούν και οι εμφανίσεις σε διάφορες εκδηλώσεις.  Στις παρελάσεις προπορεύεται η φιλαρμονική. Εμπλουτίζει το ρεπερτόριο της  με άλλα εμβατήρια.  Εμφανίζεται στις γυμναστικές επιδείξεις στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς και στην πλατεία του χωριού  σε δημοτικούς  χορούς στις εθνικές γιορτές επάνω σε ξύλινη εξέδρα. Παίζει  πένθιμα εμβατήρια στον Επιτάφιο ως και σε κηδείες ακόμη κάποιων επιφανών.

Συγχρόνως δημιουργείται και αναπτύσσεται η χορωδία του Γυμνασίου, λαμβάνοντας και αυτή μέρος σε διάφορες εθνικές, σχολικές και εκκλησιαστικές εκδηλώσεις όχι μόνο στις Φέρες αλλά και στα γύρω χωριά.

3. ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗΣ

Το 1960, παντρεμένος με την εκ Φερών Χρυσάνθη Μπουγίδου, ο Νίκος Ζηβόπουλος μετατίθεται στην Αθήνα, συμπληρώνοντας 8 χρόνια θητείας στις Φέρες.  Εργάζεται σε Γυμνάσιο του Πειραιά. Τοποθετείται ως μέλος της Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων. Αποβιώνει ως Διοικητικός υπάλληλος τον Ιανουάριο του 1972.

Τον Σεπτέμβριο του 1961, επίσης μετατίθεται ο Ιωσήφ Νικολαΐδης στην Θεσσαλονίκη. Εκεί για τα επόμενα 8 χρόνια συνεχίζει το διδασκαλικό και καλλιτεχνικό του έργο. Συνταξιοδοτείται το 1969 και αποβιώνει το 1990.

Η Φιλαρμονική μένει ακέφαλη. Δεν  υπάρχει κάποιος μουσικός να συνεχίσει την διδασκαλία και την διεύθυνσή της.  Έτσι πέφτει μοιραίως στην απαξίωση. Σαφή και ακριβή στοιχεία για το τέλος της δεν έχουμε. Εντοπίζουμε την παύση των εμφανίσεών  της στα έτη 1963-64. Τα όργανα μάθαμε πως σωρεύτηκαν πρόχειρα σε αποθηκευτικό χώρο του Γυμνασίου για αρκετά χρόνια και δυστυχώς κατόπιν εκποιήθηκαν. Τόση οικονομική ανάγκη επιτέλους υπήρχε για τα λιγοστά χρήματα που απέφεραν αυτά; Κάποιοι που πήραν τέτοιες αποφάσεις τότε, σίγουρα δεν θα διέθεταν ιδιαίτερη ευαισθησία ούτε για το πώς αποκτήθηκαν , ούτε και  για την ιστορία, τον θαυμασμό  και τα αγνά χειροκροτήματα που άφηναν πίσω τους αυτά ... Αλήθεια, δεν θα μπορούσαν από σεβασμό και μόνο για τις προσπάθειες κάποιων, διδασκόντων και μαθητών, να τα είχαν τοποθετήσει σε μια προθήκη και μαζί με φωτογραφίες να αποτελούσαν ένα μικρό "Μουσείο" του Γυμνασίου ;

Το  1964 το Κοινοτικό συμβούλιο Φερών αποφασίζει:

"….Απονέμει εις τον Δημοδιδάσκαλον Ιωσήφ Νικολαΐδην του Χρήστου  έπαινον δια  την μετ΄ ευσυνειδησίας και επιμελείας εκτέλεσιν των σχολικών του καθηκόντων, την αρτίαν και υποδειγματικήν οργάνωσιν της Φιλαρμονικής μουσικής του Γυμνασίου ως και δια την επιδειχθείσαν αξιέπαινον δραστηριότητα εις τον τομέα την κοινωνικής και εθνικής διαφωτήσεως των κατοίκων της κωμοπόλεως Φερρών. Συγχαίρει αυτόν και εύχεται όπως και εις το μέλλον εξακολουθήσει εργαζόμενος μετά του αυτού ζήλου…."

Ως επιμύθιο οφείλουμε από σεβασμό να αναφέρουμε, πως η ορχήστρα με τις οκαρίνες, η Φιλαρμονική και οι χορωδίες, αποτέλεσαν για εκείνα, τα από πολλές πλευρές χαλεπά χρόνια για την κοινωνία των Φερών και τα γύρω χωριά, κάτι εντελώς ξεχωριστό. Ξεχώρισαν για την  ευγενή ενασχόληση, μάθηση, συνεργασία και  προσφορά των μαθητών του Γυμνασίου και την εθελοντική και επίπονη προσφορά των διδασκόντων στα υποτυπώδη μέχρι τότε καλλιτεχνικά γεγονότα. Σήμερα, αναπολώντας οι μεγαλύτεροι τα μαθητικά τους χρόνια και ο γράφων τις πρώτες αλησμόνητες παιδικές μου αναμνήσεις, αναφερόμαστε αμέσως με περισσή νοσταλγία και λαχτάρα σ΄εκείνα. Ταπεινή μας ευχή, να αποτελέσουν παράδειγμα στην σημερινή μας καταναλωτική κοινωνία και στις ανούσιες  εν πολλοίς ασχολίες της νεολαίας.-

Δείτε το βίντεό μας πατώντας ΕΔΩ