Ρήξεις και συνέχειες

του Γεώργιου Τσίπη, αρχαιολόγου

Στην εποχή μας είναι εύκολο να είσαι “κάτι”, αν αυτό το “κάτι” σου δίνει σίγουρο προβάδισμα να γίνεις “κάποιος”. Σε μια τέτοια λογική, παρακολουθούμε μια διασπασμένη αντιπολίτευση να σηκώνει ανάστημα, κάθε φορά που...

έχει άμεσα ή έμμεσα οφέλη από αυτό. Διότι, αν είσαι σοβαρός πολιτικός, δεν πηγαίνεις έξω από ένα αστυνομικό τμήμα για να πεις “ως εδώ”, ούτε σκαρφαλώνεις στα κάγκελα του Ραδιομεγάρου της Αγίας Παρασκευής, ούτε και κατεβαίνεις στα συλλαλητήρια για την ελληνικότητα της Μακεδονίας, στην οποία ποτέ δεν πίστεψες. Και δεν το κάνεις όχι γιατί δεν είναι “πρέπον”, αλλά γιατί κάπου εκεί κοντά θα είναι σίγουρα κάποια τηλεοπτική κάμερα, ή θα πλησιάζουν ευρωεκλογές, καλή ώρα, οπότε και ο πλέον καλοπροαίρετος θα σκεφτεί -και σωστά- ότι το κάνεις επί σκοπού. Αυτά τα πράγματα θα πρέπει να απασχολήσουν την αντιπολίτευση, κυρίως την αριστερή, με την οποία σε μεγάλο ή μικρότερο βαθμό ταυτίζομαι. Και στις δύο πάντως περιπτώσεις, όλοι σας, αριστεροί και δεξιοί, όταν έρχεστε στην εξουσία έχετε έναν κοινό τρόπο, ως δια μαγείας, να τα ξεχνάτε όλα.

Το θέμα της έξαρσης της βίας είναι σοβαρότατο και θα το θέτουμε συνεχώς, αλλά όχι με όρους διπολικούς. Η γυναίκα, για εμένα, δεν είναι ένα εξ ορισμού θύμα, για να δεχτώ ότι οι εις βάρος διαφόρων γυναικών δολοφονίες έχουν ως αποκλειστικό ή βασικό αίτιό τους το γεγονός ότι το θύμα είναι, απλά, γυναίκα. Η έννοια της έμφυλης βίας είναι κάτι που μπορεί να αναλυθεί αρκετά ικανοποιητικά σε ακαδημαϊκό και ευρύτερα ερευνητικό πλαίσιο, και προφανώς και έχει κοινωνικές αφορμές, αυτό όμως δεν σημαίνει πως, οτιδήποτε ερευνάται, συσχετίζεται άμεσα και καθολικά με το κοινωνικό πλαίσιο από το οποίο αντλείται ως θέμα έρευνας. Να μιλάμε καθαρά. Δεν ξύπνησε ένα πρωί κάποιος άντρας και σκότωσε την σύντροφό του, απλά επειδή αυτός είναι άντρας και εκείνη γυναίκα. Άλλωστε και πολλές γυναίκες σκότωσαν τους συντρόφους τους (ή έβαλαν τους εραστές τους να τους σκοτώσουν, γνωστό ως ερωτικό τρίγωνο). Να δεχτούμε μήπως την κοινή πεποίθηση ότι καλώς έπραξαν, γιατί όλο και κάτι θα τους είχε κάνει ο σύντροφός τους, ώστε να φτάσουν σε αυτό το σημείο; Όχι. Και όχι γιατί, απλά, αυτή είναι η εύκολη εξήγηση. Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι περίπλοκες και το έγκλημα μέσα σε αυτές έχει προφανώς εξίσου περίπλοκα αίτια. Ένα όμως νέο, άτυχο κορίτσι, μέσα σε μια φωτογραφία που μαγνητίζει τα βλέμματα, με μια λεζάντα θλιβερή από κάτω, είναι αλήθεια πως δημιουργεί συνειρμούς κατάλληλους να πουλήσουν. Την ίδια επίσης συλλογιστική ακολουθούν πολλοί, στην προσπάθειά τους να ερμηνεύσουν την βία μεταξύ ανηλίκων, πέφτοντας στην παγίδα να θεωρήσουν τα παιδιά που μεγάλωσαν στην μνημονιακή Ελλάδα ως άβουλα θύματά της, προγραμματισμένα απλώς να αναπαράγουν βία (λες και τα παιδιά του '40, ας πούμε, δεν έζησαν μες στην βία και την φτώχεια).

Έτσι έχουμε ένα νέο εμπορικό προϊόν, εν προκειμένω τηλεοπτικό κυρίως, με την διακριτική ονομασία “γυναικοκτονία”. Αυτό το προϊόν όμως παύει να είναι αξιόπιστο, όσο και αν περιέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία, κάθε φορά που η γυναίκα την οποία αφορά παρουσιάζεται και συστήνεται στον κόσμο από κάποιους άλλους, τρίτους. Με δυο λόγια, δεν αυτοπαρουσιάζεται. Μια απλή στάμπα πάνω στην φωτογραφία της. Κατ' επέκτασιν “γυναικοκτόνος”, “παίδαρος”, “πούστης”, “γυναικάς”, “κουτσομπόλα”. Διαχρονικές στάμπες πάνω σε ανθρώπους που ποτέ δεν τους ρωτήσαμε, απλά, ποιοί πιστεύουν ότι είναι οι ίδιοι. Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο που ο νόμος και το δικαστικό σύστημα, με όλα τα στρεβλά τους, δεν αναγνωρίζουν τον όρο-στάμπα “γυναικοκτονία”. Και ευτυχώς. Διότι στο δικαστήριο δεν είσαι αυτό που έχεις ανάμεσα στα πόδια σου, παρά το ότι ενίοτε -και δυστυχώς- μετράει περισσότερο η τσέπη σου. Ο δικαστής ψάχνει κίνητρα, δηλαδή αναζητά αίτια. Μέσα σε αυτά τα κίνητρα, πολλές φορές, παρεισφρέει το βιολογικό και κοινωνικό φύλο. Δεν θα αρνηθώ δηλαδή ότι ένας άντρας συμπεριφέρεται ως “άντρας”, με όλα τα πρέπει που κουβαλάει κάτι τέτοιο, διαχρονικά, και μια γυναίκα είναι “γυναίκα” και στην κοινωνική της ζωή. Για όλους αυτούς τους λόγους υπήρξαν για αιώνες θεσμοί και παραδόσεις, οι οποίοι καλούνταν να προστατεύσουν το άτομο μέσα στην κοινωνία, ασχέτως αν το πέτυχαν ή όχι και σε τί βαθμό, τους οποίους όμως απορρίψαμε.

Εκτός όλων των άλλων, απορρίψαμε και την ευρωπαϊκή ιδέα. Γνώμη μου βέβαια, θεωρώ πάντως πως αυτές οι ευρωεκλογές θα είναι από τις τελευταίες στην πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Έτσι κι αλλιώς θα είναι οι πρώτες χωρίς την συμμετοχή ενός εκ των παλαιότερων μελών της ΕΟΚ/ΕΕ και του πρώτου ανεξάρτητου κράτους που αποχώρησε από αυτήν, αλλά και ενός εκ των πολυπληθέστερων, δηλαδή της Βρετανίας. Η Ευρώπη διαλύεται και αυτό είναι δεδομένο. Στο Παλαιστινιακό και το Ουκρανικό απέδειξε ότι είναι έρμαιο των ΗΠΑ, των στρατηγικών συμμάχων και συμφερόντων τους, αδιαφορώντας πλήρως για την καθημερινότητα των Ευρωπαίων πολιτών και τα ανθρώπινα δικαιώματα στο σύνολό τους, αλλά και για τις ίδιες τις γεωστρατηγικές ισορροπίες. Το κοινοτικό κεκτημένο απλά δεν υφίσταται, είναι ένα φαντασιακό, εφόσον εάν σε κάτι βασίστηκε η ιδέα της ενωμένης Ευρώπης ήταν η ειρήνη και τα δικαιώματα, που σήμερα μπορεί μεν να τα “απολαμβάνουμε” ακόμα, ως Ευρωπαίοι, αμφισβητείται όμως συνεχώς η υπόστασή τους. Ο πόλεμος, με δική μας ευθύνη, είναι έξω από την πόρτα μας, ενώ μέσα ήδη παλεύουμε με την πείνα και τις βασικές ανάγκες. Καμία συζήτηση για την ιδέα της ενοποίησης, την αξία της συνοχής και τους τρόπους συνύπαρξης σε μια τόσο ποικιλόμορφη ένωση. Αποτέλεσμα μια Ευρώπη κατώτερη των διεθνών περιστάσεων, ουραγός των εξελίξεων, στις θάλασσες της οποίας χάνουν την ζωή τους χιλιάδες άνθρωποι, προσφάτως τρία ακόμα μικρά παιδιά, στο Αιγαίο, μέλη μιας οικογένειας που μπήκε σε μια εκ των προτέρων καταδικασμένη προσπάθεια να ζήσει, απλώς, λίγο καλύτερα. Έτσι οι Βρυξέλλες, αίτιο και μαζί αιτιατό του ελλείμματος αξιοπιστίας απέναντι στους θεσμούς, φημίζονται για τον ευρωτουρισμό των ιλιγγιωδών βουλευτικών αμοιβών και της μηδενικής πολιτικής ευθύνης. Αν λοιπόν οι ευρωβουλευτές δεν χαίρουν καμιάς εκτίμησης, λυπάμαι, αλλά αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό. Είναι δηλαδή αποτέλεσμα μιας σειράς ενεργειών εγγεγραμμένων σε ένα σώμα, εν προκειμένω το εκλογικό, που έτσι έχει μάθει να λειτουργεί. Η δε πενταετής θητεία έρχεται, στο τέλος, ως επιστέγασμα στην ήδη τεράστια απαξίωση του θεσμού. Οι βουλευτές επαναπαύονται στον ορίζοντα της πενταετούς παραμονής στην έδρα τους, με αποτέλεσμα να αδιαφορούν για τις συνέπειες των πράξεών τους. Με νομοθετική ρύθμιση, θα μπορούσε το σύστημα να επιτρέπει στους εκλεγμένους ευρωβουλευτές να παραμένουν στην έδρα για έναν μόνο χρόνο. Στην συνέχεια να παραιτούνται αυτοδικαίως και την θέση τους για τον επόμενο χρόνο να καταλαμβάνει ο αμέσως επόμενος επιλαχών του ψηφοδελτίου με το οποίο εκλέχθηκαν. Έτσι, μέσα σε πέντε χρόνια θα περάσουν από μία έδρα πέντε βουλευτές. Αποτέλεσμα η κινητικότητα προσώπων και ιδεών, μαζί με τον χρονικό περιορισμό του ενός έτους, που είναι ελκυστικά απαγορευτικός για την σύναψη σχέσεων διαπλοκής και εκτεταμένης διαφθοράς.

O κ. Γ. Τσίπης έχει διατελέσει αιρετός τοπικός σύμβουλος νέων του πρώην δήμου Αντιγονιδών.