Γρεβενιώτικη Πίνδος, Bάλια Κάλντα, Περιβόλι - Αβδέλλα.

Φυσικό μεγαλείο
Μέσα στο πολυσχιδές ορεινό ανάγλυφο της Πίνδου, της μεγαλύτερης οροσειράς της χώρας, κρύβεται ζωντανή και ατόφια μια άγρια φύση μοναδικής ομορφιάς. Σε τούτη τη ξεχωριστή γωνιά της Μακεδονικής γης οι ορεινές κοινότητες διαφυλάττουν ακόμα το ...
προνόμιο της αρμονικής συνύπαρξης με αυτόν τον ατίθασο κόσμο των βουνών.

Όχι μακριά από την πολυκοσμία του χιονοδρομικού κέντρου της Βασιλίτσας στα δυτικά του όρους Όρλιακας, απλώνεται ο θαυμαστός βουνίσιος κόσμος της Βάλια Κάλντα με τα δασωμένα υψώματα και τα λαμπερά ξέφωτα της Πίνδου όπου απαγκιάζουν τα Κουπατσαρέικα και τα Βλάχικα χωριά όπως ο Ζιάκας το Σπήλαιο, το Περιβόλι, η Αβδέλλα. 

Το ενδιαφέρον εδώ δεν επικεντρώνεται μόνο στα εντυπωσιακά δώρα της φύσης, αλλά και στα έργα των ανθρώπων στο πέρασμα του χρόνου που σαν μάρτυρες ενός άλλου τρόπου ζωής συναντάς παντού με τη μορφή λιθόκτιστων γεφυριών, περίτεχνων εκκλησιών, γεροφτιαγμένων πέτρινων σπιτιών.
Στο δρόμο για την Πίνδο: Από τα Γρεβενά θ’ ακολουθήσετε το γνωστό δρόμο που οδηγεί στο χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας. 

Στα 9 χιλιόμετρα θα συναντήσετε το χωριό Μαυραναίοι όπου λειτουργεί το τελευταίο πρατήριο βενζίνης στην περιοχή. 

Αμέσως μετά (2,5 χλμ.) θα βρεθείτε σε κομβικό σημείο στρίβοντας δυτικά με κατεύθυνση τα χωριά Ζιάκας – Σπήλαιο. 

Η πορεία σας θα διασταυρωθεί με τον ορμητικό Σταυροπόταμο όπου αξίζει μια ολιγόλεπτη στάση για να δείτε το μονότοξο γεφύρι του Ζιάκα, γνωστό και ως «Τουρκογέφυρο» (19ος αι). και έπειτα θα καταλήξετε στο ομώνυμο χωριό.

Από το Ζιάκα εύκολα θα πάτε στο κοντινό χωριό Σπήλαιο (4χλμ.) μετά από μια τρομερή διαδρομή που κυριολεκτικά ακροβατεί στην κόψη κάθετου βράχου (προσοχή στις κατολισθήσεις). Ένας τσιμεντένιος δρόμος ξεκινά από την άκρη του χωριού και κατηφορίζει για 7 χιλιόμετραως την είσοδο του φαραγγιού όπου υπάρχει το περίφημο μονότοξο πέτρινο γεφύρι. 

Το γεφύρι ης Πορτίτσας κτίστηκε πιθανόν στα μέσα του 19ου αιώνα, δίνοντας διέξοδο στην επικοινωνία των ντόπιων, ανάμεσα στα χωριά Σπήλαιο, Μοναχίτι, Τρίκωμο. 

Σε αυτό το σημείο το ποτάμι εγκλωβίζεται στο στενό άνοιγμα του βράχου και στριφογυρνά με δύναμη καθώς παλεύει με ορμή για να βρει διέξοδο στη θέση «Καρούτες», κοντά στο χωριό Τρίκωμο.
Τα χωριά της Βαλια Κάλντα: 

Συνεχίζοντας από το Σπήλαιο θα προσεγγίσετε τα Βλάχικα χωριά Περιβόλι και Αβδέλλα που κρατούν ακόμη καλά την ορεινή γοητεία της απομόνωσης. Ο δρόμος τρέχει στη ράχη δασωμένου αυχένα ο οποίος συνδέει τον Όρλιακα με τη Βασιλίτσα. Στη συνέχεια θα στραφείτε δυτικά, θα περάσετε το καθολικό της υστεροβυζαντινής Μονής του Αγίου Νικολάου και θα καταλήξετε στο Περιβόλι (23 χλμ.) σε υψόμετρο 1260. 

Με σύντομη παράκαμψη (5 χλμ.) μπορείτε να επισκεφθείτε το επίσης ορεινό χωριό Αβδέλλα. Δυστυχώς από τα πολλά παλιά σπίτια που υπάρχουν στο Περιβόλι, ελάχιστα διατηρούν την αρχική τους μορφή. Ο ναός του Αγ. Γεωργίου (τρίκλιτη ξυλόστεγης βασιλικής) είναι το καμάρι του χωριού και γνωστός για το περίτεχνο επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο του. Μια επιτοίχια επιγραφή στο υπέρθυρο αναφέρει τη χρονολογία 1760. 

 Μάλλον όμως πρόκειται για τη χρονιά της τελευταίας ανακαίνισης καθώς ο ναός θεωρείτε πολύ παλιότερος.
 

Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου: 

Στις 31-5-2005 με κοινή υπουργική απόφαση ενοποιήθηκαν οι Εθνικοί Δρυμοί Βόρειας Πίνδου- Βάλια Κάλντα και Βίκου – Αώου ενώ παράλληλα καθορίσθηκαν τα όρια του ενιαίου πλέον «Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου». 

Η δημιουργία του νέου διευρυμένου Εθνικού Πάρκου αποσκοπεί στην προστασία, στη διατήρηση και στην ολοκληρωμένη διαχείριση της φύσης και του τοπίου της περιοχής το οποίο θεωρείται φυσική κληρονομιά και πολύτιμος εθνικός φυσικός πόρος, μέσα από διαδικασίες που θα εξασφαλίζουν την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης στο πλαίσιο μιας αειφόρου ανάπτυξης. 

Πρόκειται για ένα πάρκο με πραγματικά γιγάντιες για τα Ελληνικά δεδομένα διαστάσεις που καταλαμβάνει μεγάλο μέρος των νομών Ιωαννίνων και Γρεβενών και σε γενικές γραμμές εμπεριέχει μια περιοχή που προσδιορίζεται ανάμεσα στο Μέτσοβο, στη Σαμαρίνα, στην Κόνιτσα και στα Ζαγοροχώρια. 

Ταυτόχρονα καθορίζονται τρεις σημαντικές ζώνες προστασίας. 

Η περιοχή προστασίας «Βίκου», η περιοχή προστασίας «Αώου» και η περιοχή προστασίας «Βάλια Κάλντα».
 

Όμως, ακόμη και έτσι το φυσικό περιβάλλον δέχεται έντονες πιέσεις. Καινούργιοι δρόμοι διανοίγονται μέσα από σημαντικά σε βιοποικιλότητα οικοσυστήματα, οι δασικοί δρόμοι στην ουσία είναι ανοικτοί και προσβάσιμοι από όλους (λαθροϋλοτόμους, λαθροθήρες και λαθραλιείς). Τα Σαββατοκύριακα όταν οι καιρικές συνθήκες είναι καλές ο πυρήνας του Εθνικού Δρυμού και το Αρκουδόρεμα μετατρέπονται σε «εθνικές ψησταριές», όπου ο καθένας κάνει ότι θέλει ενάντια στους κανονισμούς και τις διατάξεις προστασίας του Πάρκου.

Από το χωριό Περιβόλι ξεκινά ο δασικός δρόμος (που συνήθως από τα τέλη Νοέμβρη κλείνει λόγω χιονιού) αλλά και το πεζοπορικό μονοπάτι τα οποία οδηγούν στην περίφημη Ζεστή Κοιλάδα (Βάλια Κάλντα) και τον πυρήνα του νεοϊδρυθέντος Πάρκου. 

Η πεζοπορική διαδρομή είναι εύκολη (μάλιστα μέχρι κάποιο σημείο θα πάτε και με αυτοκίνητο) με σχετικά μικρές κλίσεις. 

Όμως θα πρέπει να καλύψετε μια απόσταση περίπου 14 χλμ.(με επιστροφή) σε 4 ώρες περίπου. 

Το χωριό Περιβόλι διαθέτει υποδομή για φαγητό και διαμονή. 

Πληροφορίες Εταιρεία Προστασίας «Βάλια Κάλντα» 24620-85091
 

Πρέπει να ξέρετε
Το γεφύρι του Αζίζ Αγά: Βρίσκεται κοντά στο χωριό Τρίκωμο και διαθέτει το μεγαλύτερο σε άνοιγμα τόξο από τα σωζόμενα γεφύρια της Μακεδονίας που φθάνει τα 15 μέτρα και συνολικό μήκος 71 μέτρα. Κτίστηκε επί τουρκοκρατίας το 1727 και χρηματοδοτήθηκε από τον Αζίζ-Αγά. Το σημαντικό αυτό γεφύρι βρισκόταν πάνω στους ορεινούς δρόμους που συνέδεαν την Ήπειρο με την Μακεδονία.

Κουπατσαραίϊκα χωριά. Είναι Ελληνόφωνα βλαχοχώρια που πήραν το όνομά τους από την βλάχικη λέξη “κουπάτσου” που σημαίνει βελανιδιά. 

Τα Κουπατσοχώρια διασκορπίζονται κυρίως γύρω από την κοίτη του Βενέτικου ποταμού. Τα μεγαλύτερα είναι ο Ζιάκας, το Σπήλαιο, το Περιβολάκι, το Τρίκωμο, το Μοναχίτι, το Κοσμάτι. 

Οι Κουπατσαραίοι ήταν κατά παράδοση κτηνοτρόφοι, όμως ασχολήθηκαν με επιτυχία και με τις μεταφορές οργανώνοντας καραβάνια.

Ηρωικές μνήμες: Στην περιοχή του Όρλιακα είχε τα λημέρια του ο θρυλικός κλεφταρματωλός Θεόδωρος Ζιάκας.

 Στις 16 Μαΐου του 1854, στη θέση Χούνη Χαρβάλη, με τα 1000 παλικάρια του αντιμετώπισε ηρωικά τους 10.000 τουρκαλβανούς του Αβδή Πασά. 

Μετά την μεσολάβηση ευρωπαίων πρεσβευτών αναχώρησε με τα γυναικόπαιδα για την Λαμία, στην ελεύθερη πια Ελλάδα.

Ιστορία 3000 ετών: Στο Σπήλαιο που βρίσκεται πάνω σε φυσικά οχυρή θέση και κατοικείται αδιάλειπτα από την πρώιμη εποχή του Σιδήρου (1100 π.Χ.), συναντάμε τη μονή της Παναγιάς Σπηλιώτισσα (έτος ιδρύσεως το 1633), γνωστή σε όλη τη δυτική Μακεδονία για το ξυλόγλυπτο τέμπλο της (17ος αι.) αλλά και τα άφθονα μετόχια της.

Ειδικές αποδράσεις
Με τα πόδια από το Σπήλαιο στο φαράγγι της Πορτίτσας: 

Φτάνοντας στο Σπήλαιο αναζητούμε την πλατεία του παλιού δημοτικού σχολείου. Από εδώ ξεκινά η αναπαλαιωμένη λιθόκτιστη στράτα που οδηγεί στο φαράγγι της Πορτίτσας (υπάρχουν ταμπέλες). Το μονοπάτι μ’ ένα συνεχές αλλά ευχάριστο ζικ –ζακ κατεβαίνει προς το φαράγγι προσφέροντας παράλληλα θαυμάσια θέα στην κοιλάδα . Παντού θα συναντήσετε πινακίδες και δεν υπάρχει καμία απολύτως πιθανότητα να μπερδευτείτε. Συνολικά από το χωριό Σπήλαιο (υψομ. 950) ως το γεφύρι (υψομ.650) καλύπτετε μια υψομετρική διαφορά 300 μέτρων.

Μοναχίτι – Μικρολίβαδο –Περιβόλι (μόνο για 4χ4): Πηγαίνοντας προς το Τρίκωμο για να επισκεφθείτε το εντυπωσιακό γεφύρι του Αζίζ Αγά, αξίζει να συνεχίσετε ως το χωριό Μοναχίτι. Από εδώ ξεκινά μια ενδιαφέρουσα χωμάτινη διαδρομή που δεν ξεπερνά τα11 χιλιόμετρα και θα σας φέρει στο χωριό Μικρολίβαδο, στις παρυφές του Εθνικού δρυμού της Βάλια Κάλντα. Συνεχίζετε σε μέτριας βατότητας χωματόδρομο που οδηγεί στον ?γιο Νικόλαο όπου και θα πέσετε πάνω στον οδικό άξονα που συνδέει τα Γρεβενά με το Περιβόλι..
Rafting στο Βενέτικο: 

Στον ποταμό Βενέτικο έχουν ανοιχτεί 3 διαδρομές, 2ου και 3ου βαθμού δυσκολίας. Η πρώτη από το ύψος του χωριού Σπήλαιο ολοκληρώνεται στην είσοδο τους φαραγγιού της Πορτίτσας. 

Η δεύτερη αρχίζει από το γεφύρι του Τρίκωμου και τελειώνει στο γεφύρι του Αζίζ-Αγά ενώ η τρίτη έχει ως αφετηρία τη γέφυρα του Ελευθεροχωρίου και τέρμα τη συμβολή του Βενέτικου με τον Αλιάκμονα. 

Πληροφορίες στα Γραφεία Οδηγών ?γριας Φύσης ( 24620 85032) www.venetikos.gr) και «No limits» www.nolimits.com.gr

Που θα μείνετε
Ζιάκας: «Αλώνι του Ήλιου» (24620 83837, www.alonitouiliou.gr)

και ξενοδοχείο «Βίλα Αλεξάνδρα» (24620 25660, www.villaalexandra.gr.)

Σπήλαιο: Ξενοδοχείο «Αερόπη» (24620 82256).

Περιβολάκι: Ξενώνας «Το Περιβολάκι» (24620 81141, www.perivolaki.gr)

Λάβδα: «PINDOS PALACE»(24620 25190, www.pindospalace.gr)

Πανόραμα: «DON CONSTANTINO»(24620 83060, www.donconstantino.gr)

«Vasilitsa Resort» (24620 83555, www.e-vasilitsa.gr)

«Αρχονταρίκι» (24620 85660, www.archodariki.gr)

“CASA LA MUNDI” (24620 25555, www.casalamundi.gr)

Περιβόλι: Το ξενοδοχείο “Valia Calda” βρίσκεται σε ύψωμα έξω από το χωριό στις υπώρειες του δάσους, (24620 82020, www.valiacalda.com)

Επίσης ξενώνας «Αρκουδόρεμα» (24620 81467, www.xenonas-arkoudorema.gr)

Που θα φάτε
Στο Περιβόλι, στην πλατεία, θα πάτε στο «La Stiaua» όπου θα απολαύσετε εκτός από τα εξαιρετικά ψητά (ο Δημήτρης ‘Ιττης είναι φημισμένος γι αυτά) και μερικά πιάτα από τη Βλάχικη κουζίνα. 

Δοκιμάστε τσουκνιδόπιτα!. Κρυμμένη στο δάσος είναι η ταβέρνα «Αετοφωλιά»-7 χλμ.από το Ζιάκα-, γνωστή για τα εξαιρετικά ψητά της και για τα χωριάτικα πιάτα της. 

Στο Σπήλαιο θα βρείτε την ταβέρνα «Πέρδικα» όπου θα δοκιμάσετε μακεδονίτικες πίτες και το πρόβειο κεμπάπ και στην πλατεία «Σπηλαίο» κρεατικα ντόπια και τσίπουρο σπιτικό.

‘Οπως είναι φυσικό οι περισσότερες ταβέρνες λειτουργούν στον οδικό άξονα Γρεβενών – χιον. κέντρο Βασιλίτσας, εδώ θα βρείτε την ταβέρνα – εστιατόριο «?ρκτος».

ΚΕΙΜΕΝΟ – ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Θοδωρής Αθανασιάδης
Copyright: Το υλικό της σελίδας αυτής κείμενα & φωτογραφίες είναι αποκλειστικά προϊόν επαγγελματικού φωτορεπορτάζ και έρευνας στο πεδίο και πνευματικό δικαίωμα των συνεργατών της “Views of Greece”. Οι χρήστες κατανοούν και αποδέχονται ότι πέρα από την δυνατότητα επίσκεψή τους στο site αυτό δεν τους παρέχεται βάσει νόμου κανένα άλλο δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν με οποιοδήποτε τρόπο σε άλλο διαδικτυακό τόπο, ν’ αναπαράγουν, ν’ αντιγράφουν, πωλούν, μεταπωλούν ή/και να εκμεταλλεύονται εμπορικά ή μη, με οποιονδήποτε τρόπο, σύνολο ή μέρος του περιεχομένου της σελίδας αυτής.

Προβολή μεγαλύτερου χάρτη
Δείτε φωτογραφίες της περιοχής
http://viewsofgreece.gr

ΣΟΥ ΑΡΕΣΕ; ΚΑΝΕ LIKE... ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΕ ΤΟ

Γίνετε φίλοι μας, στη σελίδα μας στο facebook: http://www.facebook.com/vatolakkiotis
Στείλτε μας τις απόψεις σας, τα άρθρα σας, τις καταγγελίες σας και οτιδήποτε θέλετε στο email: kostasdigos@yahoo.gr